ئەدەب و هونەر
  تەعاروفێك لەگەك کچ و کوڕەکانی شەیتان...(١٥)
ماكوان كه‌ريم
لەدوای ئەوەی هەواڵی وەرگەڕانی سەیارەکەی ماڵی کاك موستەفامان زانی ..
- ئازیز: تەلەفونەکەی کردو بەڵام بە ئاسایی قسەی لەگەڵ کردم ووتی: کاك ماکوان : باوکم هەر وویستویەتی هەواڵت بدەتێ شکور بۆ خوا سەلامتین .. بەڵام پێگووتوم بە کاك ماکوان بڵێ.. عەزێت نەکێشێت بێت بۆ لامان ، ئێمە زۆر باشین تەنها دوای پشکنین بۆخۆمان دێین بۆ ماڵتان ..
- ماکوان : نا- ئێستا دێم .. لە خزمەتاندام چۆن وا دەبێت...(جا- نازانم نیتەکەم بۆ کێ بوو یان بۆ جوانی ئەو ئازیزە بوو..!)... بەهەر حاڵ باوکی تەلەفونەکەی لە دەست ئازیز وەرگرتوو ووتی: کاکە ماکوان پێویست ناکات .. بێت و ناونیشانی ماڵی جەنابتانم لایە بە تاکسیی دێن پێم خۆش نیە تۆ بێت .. منیش ووتم باشە..
- عەلی : ووتی چیی بووە .. بۆم باسکرد .. ووتی با من بڕۆم .. ؟
- ماکوان : وەڵڵا ناڕۆیت قسە دەکەین، ئەو خانەوادەیە بۆ لای تۆ دێن ئەوانە جنۆکەیان هەیە ئێستا ماڵی من پڕدەکەن .. کە لەوان دەرتکرد لەماڵەکەی منیش دەریانکە..؟ 
بۆم باسكە ئەو پرسیارەی لێمکردی چۆنە.. ئادەم چۆن دروست بووە چۆن چووە بەهەشت بۆ چی چووە وبۆ دەرکرا ..
عەلی : ماکوان باسەکەی ئێمە لەسەر ئەوە دادەمەزرێت کە ئادەم دروست بووە .. خوای گەورە ئادەمی لەسەر زەوی دروست کردوە .. نەك – لەبەهەشت.. بە-بەڵگەی قورئانی کەدەفەرموێت ، بە فریتشتەکانم فەرموو .. جێنشین حوکمی خۆم لەسەر زەوی دروست دەکەم .. کە پێشتر جنۆکەکان ئەوکارە خراپانەیان کردبوو .. فریشتەکانیش لەسەر بنەمای کاری جنۆکەکان کە خراپەکارن هەمان دیدو بۆچوونیان هەبوو بۆ مرۆڤیش، بۆیە ووتیان مرۆڤ دروست دەکەیت خوێنرێژن و کاری گەندەڵی بکەن ..( وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ﴾ البقرة/30)
کەواتە مرۆڤ بۆ سەر زەوی دروست بووە نەك بەهەشت ..
جا لە زمانی عەرەبیدا باخ و باخاتی جوان و خۆش پێدەوتریت بەهەشت(الجنة) ،واتا خوای گەورە بەئادەمی فەرموو لەسەر زەوی لەناو ئەو باخو باخوتە خۆش وجوانە بمێنەرەوە بخۆن وبخۆنەوە بەڵام نزیکی ئەو دارە مەبنەوە .. کە زانیان دەڵێن کشمیری ئیستایە لە هیندستان چونکە ئەوناوچیە باخو باخاتی جوانە هەمیشەبەهارە..
لەڕاستیدا بەهەشت هیچ شتێك تێدا قەدەغەکراونیە ، بۆیە زانایانێك پێیان وایە بەهەشتی خوای واتا بەهەشتی ئاسمانی نیە، بەڵکو- باخو باخاتی سەرزەوییە خوای گەورە لە چەند جێگای تردا باسی باخو باخاتی خەڵکی کردوە بە بەهەشت .. مانای وانیە بەهەشتی ئاسمان بێت.
چونکە بەهەشتی ئاسمانی خوای دوای قیامەت دەکرێتەوە. کە ناتوانیت بچیتە ناوی دوای لێپرسینەوەی قیامەت نەبێت ..
جا شەیتان- کە دەرکرا لە بەهەشت دەرنەکراوە ئەویش ، بەڵکو لە ریزی فریشتەکان دەرکراو خوای گەورە باڵەکانی لێسەندەوە ..گەڕاندییەوە سەر زەوی دووری خستەوە لە رەحمی وبەزەیی خۆی .. 
یەکەم کاری کە کردی رووتکردنەوەی پیاوژنە لەبەرچاوی یەکتریدا .. ئەوە هیوایەتی شەیتانە .. گەورەترین چەکی دەستی شەیتانە ، پاشان چەواشەکاری ، هەرگیز ناتوانێت بەحەڵاڵ بڵێت حەرامو بە حيرامیش بڵێت حەڵاڵ.. بەڵکو – وەسوەسە توشی مرۆڤ دەکات .. دەڵێت بە ئادەم .. ئەگەر لەو دارە بخۆیت .. بە هەتا هەتایی ئەمێنیتەوە و دەچیتە ریزی فریشتەکان .. لە کاتێکدا چەواشەکاری دەکات باسی حەرامەکەی خوا ناکات بڵێت ئەو دارە حەرامە یان حەڵاڵە .. نا چەواشەدەکات دەڵێت : دەبیتە فریشتە ..!
لە کاتێکدا هەموو فریشتە سوجدەیان بۆ باوکامان ئادەم بردوە، ئیتر بڵێ فریشتەیت بۆچیە کە تۆ بەریزتریت لەو فریشتانە.. کەواتە چەواشەکاریە کەشی تەنها بۆ بێئەمری خوایگەورەیە .. پاشان کاتێك لە دارەکەیان خوارد بە قسەی شەییتان رووت بوونە.. ئەوەیش کاری شەیتانە ئافرەت رووت دەکاتەوە .. پیاویش رووت دەکاتە ..!
- ماکوان : پیاو رووت دەکاتەوە واتای چییە ؟
- عەلی : ئەچۆن .. پیاویش تەماعی تێدەکرێت لەلایەن ئافرەتەوە .. سەرسنگی و قاچی و باڵەکانی ..داهێنانی قژی .. هتد
- ماکوان : واتا ئەبێت پیاویش وەك ژن موحاجەبە بیت !!
- عەلی: بەڵێ بەدڵناییەوە خۆ ێیمە وادەزانی تەنها بۆ ئافرەتە پیاویش خاوەن عەورەتەو دەبێت داپۆشراوبێت..!!
- ماکوان : ئەمە بۆمن شتێکی نوێ بوو ئەخی گیان ..؟
- عەلی : پێغەمبەری خوا صلی اللە علیە وسلم دەفەرموێت : پیاون کەچوونە بازار سەرسنگتان دابخەن .. چونکە ئافرەتان نەزەری لێدەکەن، یاخود پیاو وەك ئافرەت دەبێت سەریان داپۆشراوبێت لەهەندێك مەزهەبدا فەرزە .. تەنانەت نوێژیشی پێوە جائیز نیە بەسەری رووتی .. 
تەنها مەزهەبێك نەبێت لە کاتی حەجدا ڕێگەی داوە کە سەر رووت بێت واتا سەری پیاو دەڵێم ..؟!
- ماکوان .. بەڵێ – بەڵێ. ئەی ئەخی عەلی جنۆکە جۆری هەیە ..؟
عەلی : بەڵێ جۆریان زۆرە .. سەرەتا باسمان کرد ئەمانە سێ جۆرن وەك پێغەمبەری خوا باسیان دەکات صلی اللە علیە وسلم .. جۆرێکیان دە فڕن و خاوەن باڵن .. جۆرێکی تریان خۆیان دەگۆڕنە سەر شێوەی ئاژەڵ وەك سەگ و مار ، جۆرێکی تریش ، لە ووێرانەو لەماڵەکانماندا دەژین و خۆیان دەخنە سەر شێوەی مرۆڤەکان ئەمێننەوە دەردەچن جا لە ناو لاشەی مرۆڤ بێت یان لەماڵی مرۆڤبێت .. ئەمەش دەقی فەرمودەکەیە:
عن أبي ثعلبة الخشني قال: قال (رسول الله صلى الله عليه وسلم): الجن ثلاثة أصناف::1- صنف لهم أجنحة يطيرون في الهواء، 2- وصنف حيات وكلاب ، 3-وصنف يحلون ويظعنون. الصحيحين
لەو سێ جۆرە چەند پۆلێکی لێ جیادەبێتەوە ..یاخود چەند جۆریکن ، بەڵام پێش باس کردنی جۆرەکانی دمەوێت پێناسەیەکی کورتی ئەو سی جۆرەت بۆ بکەم : بریتین :
یەکەم : جۆری باڵدار دەفڕن .. ئەم جۆرە دەڕوات بە ئاسماندا دەفڕێت مەودای دوورو درێژ دەبڕێت لەماوەی کەمدا .. ئەم جۆرە زۆر ترسناکن ..لە گەشی سەرەکی سەرو لەهەب درووست بوون زۆر خێران.. ئەم جۆرە لە کتێبی ( لقط المرجان في أحكام الجان لسيوطي نقلا عن كتاب " العرائس " لابن الجوزي) باسکراوە..
.. بەو ئایتە لە مرۆڤ دوور دەکەونەوە وەك لەو کتێبانەدا هاتوە ئەویش ، سورەتی یاسنینە .. وَجَعَلْنَا مِن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدّاً ومِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَأغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لاَ يُبْصِرُونَ(يس:9)
دووەم : جۆری جنۆکەی گٶڕاوە کان واتا خۆیان دەگۆڕن لەسەر شیوەی ئاژەڵ ومرۆڤ .. ئەم جۆرە حەزیان بە رەنگی رەشە دەچنە ناو سەگی ڕەش و پشیلەی ڕەش گوێدرێژ و.. هتد.. ئەم جۆرەش پێغەمبەری خوا باسی لێوەکردوە لە فەرمودەدا هاتووە..( عن أبي قلابة عن النبي (صلى الله عليه وسلم) قال: لولا أن الكلاب أمة لأمرت بقتلها، فاقتلوا منها الأسود البهيم، (الخالص السواد) ::
مختصر سنن أبي داود/ المندري م:4 ص:132ء133.)
بە شێوەی مرۆڤیش خۆیان نمایش دەکەن لە قورئاندا هاتووە لە فەرمودەشدا زۆرە باسیان هاتوە لە قورئان سورەتی ئەنفال و لەفەرمودەیش شەیتانی عەقەبە..هتد
جۆری سێیەوم: جنۆکەی ناو مارن .. یاخود مارن بۆ خۆیان زۆر جار لە ناو ماڵاندا دەبینرێن .. پێغەمبەری خوا ڕێگری کردوە لە کوشتنیان.. تاکو ئیزنیان ئەدەی بڕۆن ئەگەر رۆشتن ئەوا وازی لێدێنیت، ئەگەرنەڕۆشتن ئەوا دەیکوژیت ،بەڵام مرۆڤ پێویستە زۆر ووریا بێت دەم بەزیکروە شەڕی لەگەڵ دەکەیت، چونکە هاوەڵای پێغەمبەری خوای کوشتوە پێش ئەوەی هاوەڵەکە مارەکە بکوژێت! ..
ئەمەش فەرمودەکەیە بە دووشێوە هاتوە کە داوی لێدەکەیت بچێتە دەرەوە لەماڵەکەت .. 
دعاء التحريج
روى ابن حبيب عن النبي (صلى الله عليه وسلم أنه يقول:-(أنشدكن بالعهد الذي أخذ عليكم سليمان بن داود أن لا تؤذونا ولا تظهرن لنا.
وقال مالك:- يكفي أن يقول أحرج عليك بالله واليوم الآخر أن لا تَبدو لنا ولا تؤذينا ، ولعل مالكاً أخذ لفظ التحريج مما وقع في صحيح مسلم فحرجواعليها (ثلاثاً) والله أعلم
ڕیوایەتی تری زۆری لەسەر هاتووە .. من بەوەندە کۆتای بەم جۆرەشیان دێنم ..
بەڵام جۆرێکی تر لە مار هەیە هەر پێغەمبەر خوا ناوی ناوە بە - الابتر- ماری بچوکە دووجۆرن .. بچوک و کورتن واتا .. ئەوە پێغەمبەری خوا صلی اللە علیە وسلم ئەگەر لەماڵەکانتاندا بوون هەر بینکوژن .. چونکە خاوەن ژەهرن
ئەمانشە جۆرەکانیان 
یەکەم :جنۆکەی رووناکی 
دووەم : جنۆکەی مانگی 
سێیەم : جنۆکەی ئاگری 
چوارەم: جنۆکەی ئاویی
پێنجەم: جنۆکەی خاك وخۆڵی 
شەشەم: هەوایی
هەریەك لەمانە لە عەشیرەتێکی جنۆکەن .. بۆنمونە عەشیرەتی .. مارد ،.. عەشیرەتی .. جان،.. عەشیرەتی .. مەرجان .. عەشیرەتی عیفریت، .. عەشیرەتی ئیبلیس و شەیتان، .. عەشیرەتی جنۆکە واتا جن، کە موسڵمانەکانن زیاتر ..
- ماکوان : ئەی بۆچی ناویان جن ە واتا بەکوردی جنۆکە پێدەڵێن ؟
- عەلی : جن لە زمانی عەرەبیدا واتا شاراوە نەبینراو .. بۆیە ئەو ناوەی وەرگرتوە ..!
- ماکوان: عەلی گیان ئەی بۆچی رقیان لە ئێمەیە ؟
-عەلی : هەمووی رقی لێمان نیە : هەندێکیانن لەوانە شەیتانەکانو کورو کچەکانی ...
- ماکوان : بۆ شەیتان کورو کچی هەیە ؟؟
-عەلی: ئەچۆن ناوەکانیان پێبڵێم ؟؟؟
- ماکوان: ئەرێ وەڵا مەمنون دەبم ؟
- عەلی : زۆرن منداڵەکانی .. هەریەکەو ئیشێکی پیسپێردراوەو گەوەری بەشێکە لە ژیانی هەڵخڵەتاندنی ئێمە ی مرۆڤدا ..
بۆ نمونە کوڕەگوەرەکەی ناوی عەزازیرە: دەچێتە حەمام و لەسەر شیوەی فیل خۆی نمایش دەکات و تا ئەوانەی دەبنە ساحیر و کاهین دەستەمۆیان دەکات و سوجدەی بۆ بەرن .. ئەم شەیتانە زیاتر لەناوچەکانی هیندستان و چین و رۆژهەڵاتی ئاسیا دەژی تەنانەت زۆر جار هەیکلەی فیلی دروستکراوە بەناوی گانیشا ..فیلە لە هیندستان دەیپەرستن ..
کوڕێکی تری ناوی .. زیتون.. ئەمە زیاتر خۆی دەکاتە پشیلە رەش و لە حەمامەکاندا دەردەکەوێت یاخود لەوکاتانەدا کە مرۆڤ رووتەوە زیکری نەخویندوە ، یان دەبێتە هۆکاری دڵە راوکێی و خستنە خوارەوەی شت و مەك بۆ ترساند ..!
یەکێکی تری بەناوی : دنهش.. بەهێزترین کوڕی شەیتانە .. کردویەتی بە سەرکردە بەسەر هەومویانەوە، زیاتر لەناو مەسیحیەکاندا کار دەکاتو دەستیکی ڕەشەو دەستێکی تری خاچی هەڵگرتوە ..
کوڕەگەوەری ئیبلیس واتا شەیتان ..ناوی ساروخ ..ە دەچێتە لای ئەوانەی کە هەمیشە رووتن و گەڵتە یان پێدەکات ..
کوڕێکی گەورەی هەموو ساحیرەکانە .. ناوی.. ناصورە.. هەمو ساحیرەکان لێدەترسن و زەلیلیان دەکات، زۆر ترسناکە و بە ئەمری ئەو بەناوی ئەو جادوو دەکەن ..
مویمون نیکاح.. کوڕێکی تریەتی. پیرۆزی دەگەینێت بەکوردی، ئەمە لە جولەکەکانە زیاتر هەستو سۆزی سێکسی خەڵکی دەجوڵێنیت و هەوڵی بۆ ئەوەیە خەڵکی خەریکی کاری فەسادو فاحیشەو زینا بن ، دەچیتە ناو لاشەی ئافرەت و هەوڵی ئەوەیە شێتیان بکاتو رووتیان بکاتەوە..
یەکێکی تریشی کە هەمیشە لەگەڵ پیاوچکاندایە بەناوی .. سنجاب کوری دەرگاوان .. بۆیە ئەم ناوەی لێنراوە، چونکە هەمیشە بەقاچی خەڵکیەوە دەنوسیت و لێینابیتەوە..
کوڕێکی تر زیاتر لەناو مندڵانو لاوەکاندا کار دەکات .. ناوی بەعەرەبی زەعزوعە .. کە واتای مناڵی دەم بە پێکەنین دەگەیەنێت، سیحرو جادوو لەمنداڵ دەکاتو گەنجان چەواشەدەکات بەتایبەت دەمو ئیواران بۆیە پێغەمبەر خوا صلی اللە علیە وسلم دەفەرموێت لەئیواراندا شەیتانەکان بڵاو دەبنەوە دەرگاکانتان دابخەن ..
کۆتا کوڕی ناوی باواکی زەعازیعە .. کاری ئەم کوڕەی دژمنایەتی ودوبەرکی دەخانە نێوان خەڵکی بەگشتیو ژن ومێردو دایك ومنداڵو باوك ومنداڵ.. براو برا و خوشك و برا بەتایبەتی.
- ماکوان : ئەی کچی نییە ؟
-عەلی : بەڵێ کچیشی هەیە !!
- ماکوان : ئەی ئەو کچە تیوانەی کاریان چییە و ناویان چییە؟؟
- عەلی : بۆ زانیاریت هەندێك لە زانایان دەڵێن : ئەگەر وویست کچانی شەیتان بانگ بکەیت وەك سیحرو جادوو خۆیان دەخنە سەر شێوەی مرۆڤ و دەبێت لەگەڵیاندا ڕابوێری و یان خۆیان دەکەن ئاژەڵ دەبێت لەگەڵیاندا رابویری کچە گەورەکەی ناوی . خناس ە.. واتا ئەو کەسەیە کە پیاو ئەبستیتەوە لە کاتی سێکس کردندا ولە پیاوەتی دەخاتو تەنها موسەخەری دەکات بۆ خۆی بە جادووسیحر..
-ماکوان : ئەمە ئەوە نیە کە لە شەرعدا پێدەوتریت ئیحتلام و کورد پێدەڵێت شەیتانی ..؟
-عەلی: نا .. ئەوەهیچ نیە ئاوی زیادەی لەشە دا ناوی مەنیە .. هۆڕمۆنەکانە وای لێدەکات.. فرێبداتە دەروە ؟
کجێکی تری بەناوی .. محاسنە ئەمە لە ساحیرەکانە لەسەر قەبرەکاندایە و دەبێت لەگەڵ ساحیرەکاندا رابوێرێت.. چەندە راستەو یان درۆیە ئەمانە هیچ سەرچاوەیەکم لانیە بەس بیستوومە لە پیاوانەی کە راستگۆ بوون ئەوانی دەستیان کەوتوە زانیاریەکان چۆن دەستیان کەوتوە نازانم ..!
کجێکی تر بەناوی .. عائنە یە .. ساحیرەکانو جنۆکەی تر و شەیتانەکانی تر فێری نوسینەوەی تەلیسمەکان دەکات بۆ ئەوەی بانگیان بکەن بۆ لای خۆیان ..
کچێکی تری هەیە ناو.. نائلەی قژ درێژە .. ئەمە لە قژ درێژ دا ئەو ناوەی لێنراوە.. کچی تریشی هەیە ناوی زیونەیە و لەگەڵ موشفقە.. هەریەکەو کارێکی هەیە ..
- ماکوان : جیهانێکی سەیرن اخی عەلی ؟
- عەلی : دەوڵەتێکی تەواون.. پاشایان هەیە و ئەمیریان هەیە سوپایان هەیە .. شەیتان خۆی عەرشی هەیە.. جیهانێکی زۆر ڕێك و پیكن لەناو خۆیاندا بۆ دژایەتی کردنی مرۆڤ ..!!
لەپڕ جەرەسی تەلەفون لێیدا .. کاک موستەفا بوو .. ووتی : کاکە ماکوان لەبەردەم دەرگاکەدا وەستاوین بۆ مان بکەرەوە ..؟
خێرا چووم دەرگام کردوە .. کاك موستەفاو سەیران خان و ئازیز و هێرۆ و ئاواز و هاوسەرەکەی کاک بەختیار بوون..
هاتنە ماڵەوە و دوای چۆنی و چاکی ..کەمێکی پێچوو ، لەماڵی مندا ئەو هەموو کتیب و قورئان و بەرماڵە هەڵوواسینی ئەیەتەیان بینی ..!
یەکسەر هێرۆ قیژاندی .. دەرگاو پەنجەرەم داخست ووتم: بۆ خاتری خوا بیگرن ، نەکو یەکێکی تر شکات بکات لێمان ، ئازیز دەستی کرد بەگریان و ئاوازو کاک موستەفاو سەیران خان توند گرتبوویان .. !
- علی ووتی بەتانیەك بینە پیدابە ..بە قاچ و گیانی دەرنەکەوێت.. عەلی چووە پێشەوە قورئانی خوێند تۆزێك و بانگی کرد لە جنۆکە هیچ دەنگێك نەبوو.. بەمنی گووت ئەمە درۆزنە هیچ تێدانیە بۆ وا دەکات نازانم ، نەیگوت کذاب ، بەڵکو ووتی نصابە ..! بۆ ئەوەی تینەگەن .. !
- ماکوان : ئەی بۆ وادەکات عەلی ؟
- عەلی : پەلە مەکە ئێستا چارەی دەردەی دەکەم – ماکوان بە سکین دەڵێن چی بە کوردی ، ووتم چەقۆ .. ووتی اخ ماکوان چەقۆیەکم بۆ بێنە هەر ووتی: ارید جەققو جەققو ..! وەڵڵا کەباسی چەقۆ کرا .. هێرۆ ڕۆحی تێهاتەوە.. !!

چاوەڕێ بن ماویەتی..

بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى يه‌كه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى دووه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى سێيه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى چواره‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى پێنجه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى شه‌شه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى حه‌وته‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى هه‌شته‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى نۆيه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى ده‌يه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى يازده‌هه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى دوازده‌هه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى سێزده‌هه‌م كليك لێره‌ بكه‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ى به‌شى چوارده‌يه‌م كليك لێره‌ بكه‌



به‌روار: 02/08/2016
بینین: 3160