ته‌فسیری قورئان
  ٧٩: سورة النازعات

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان
وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا ﴿1﴾
سوێند به‌و فریشتانه‌ی که‌ گیانی خه‌ڵکی ده‌کێشن یان به‌و ئه‌ستێرانه‌ی که‌ له‌ قوڵایی ئاسماندا ده‌دره‌وشێنه‌وه‌و ده‌سوڕێنه‌وه‌.
وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا ﴿2﴾
سوێند به‌و فریشتانه‌ی که‌ گیانی ئیمانداران ده‌کێشن به‌ چالاکیی و بێوچان ده‌سوڕێنه‌وه‌ (که‌س فه‌رامۆش ناکه‌ن).
وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا ﴿3﴾
سوێند به‌و فریشتانه‌ی که‌ به‌گورجی فه‌رمانی خوا جێ به‌جێ ده‌که‌ن، یان به‌و ئه‌ستێرانه‌ی که‌ له‌ بۆشاییدا مه‌له‌ ده‌که‌ن و ده‌سوڕێنه‌وه‌.
فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا ﴿4﴾
هه‌روه‌ها سوێند به‌و فریشتانه‌ی که‌ ڕۆحی ئیمانداران به‌ په‌له‌ به‌ به‌هه‌شت شاد ده‌که‌ن، وه‌ ڕۆحی کافرانیش به‌ دۆزه‌خ ده‌گه‌یه‌نن، هه‌روه‌ها پێشبڕکێ ده‌که‌ن و گورج و گۆڵ ئاماده‌ن بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ر کارێك که‌ پێیان ده‌سپێردرێت.
فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا ﴿5﴾
وه‌ سوێند به‌و فریشتانه‌ی (که‌ به‌ویستی خوا) کارو فه‌رمان جێ به‌جێ ده‌که‌ن به‌ڕێکوپێکی.
يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ ﴿6﴾
(سوێند به‌وانه‌ هه‌مووی) ڕۆژێك دێت (فوو ده‌کرێت به‌ صوردا، ده‌ستبه‌جێ) زه‌وی به‌ توندی ته‌کان ده‌داو ده‌له‌رزێت و ژێره‌و ژوور ده‌بێت.
تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ ﴿7﴾
دوایی دوباره‌ فووی پیا ده‌کرێته‌وه‌ (مردووان زیندوو ده‌کرێنه‌وه‌و جیهانی هه‌میشه‌ی به‌رپا ده‌بێت).
قُلُوبٌ يَوْمَئِذٍ وَاجِفَةٌ ﴿8﴾
له‌و ڕۆژه‌دا دڵانێك به‌ خێرایی لێ ده‌ده‌ن، زۆر ده‌ترسن زۆر په‌رێشانن.
أَبْصَارُهَا خَاشِعَةٌ ﴿9﴾
خاوه‌نی ئه‌و دڵانه‌ له‌ ڕیسوایی و خه‌جاڵه‌تی و شه‌رمه‌زاریدا چاویان شۆڕه‌و ڕوویان نایه‌ سه‌ر هه‌ڵبڕن.
يَقُولُونَ أَئِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِي الْحَافِرَةِ ﴿10﴾
(ئه‌مانه‌ کاتی خۆی) ده‌یانگوت: باشه‌ ئێمه‌ له‌م گۆڕانه‌ ده‌ردێین و زیندوو ده‌کرێینه‌وه‌؟
أَئِذَا كُنَّا عِظَامًا نَّخِرَةً ﴿11﴾
کاتێ که‌ بووینه‌ ئێسکی ڕزیوو پرتوکاو؟!
قَالُوا تِلْكَ إِذًا كَرَّةٌ خَاسِرَةٌ ﴿12﴾
(وه‌ به‌ گاڵته‌پێکردن و بێ بڕواییه‌وه‌) ده‌یانوت: ئه‌گه‌ر وابێ (له‌و گه‌ڕانه‌وه‌یه‌دا) زه‌ره‌رێکی زۆر گه‌وره‌ ده‌که‌ین..!!
فَإِنَّمَا هِيَ زَجْرَةٌ وَاحِدَةٌ ﴿13﴾
(با خوا نه‌ناسان چاك بزانن) ته‌نها داچڵه‌کاندن و ده‌نگێکی (سامناکی) ده‌وێت (هه‌روه‌ك گیانداری خه‌وتوو به‌ قامچی یا ده‌نگێك داده‌چڵه‌کێنرێت).
فَإِذَا هُم بِالسَّاهِرَةِ ﴿14﴾
ئه‌وسا هه‌ر هه‌موو ئه‌و خه‌ڵکه‌ بێدار ده‌بنه‌وه‌و زیندوو ده‌بنه‌وه‌و له‌ گؤره‌پانی لێپرسینه‌وه‌دا ئاماده‌ ده‌بن.
هَلْ أتَاكَ حَدِيثُ مُوسَى ﴿15﴾
(ئینجا دێته‌ سه‌ر باسی سه‌رگوزشته‌ی حه‌زره‌تی موساو دڵخۆشی پێغه‌مبه‌ر ده‌داته‌وه‌و ده‌فه‌رموێت): ئایا به‌سه‌رهاتی موسات پێگه‌یشتوه‌؟!
إِذْ نَادَاهُ رَبُّهُ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى ﴿16﴾
کاتێك که‌ په‌روه‌ردگاری له‌ دۆڵی (طوی)دا بانگی کردو گفتوگۆی له‌گه‌ڵدا کردو فه‌رمانی پێدا.
اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى ﴿17﴾
بچۆ بۆ لای فیرعه‌ون (چونکه‌) به‌ڕاستی له‌ سنور ده‌رچوه‌و سته‌می بێئه‌ندازه‌یه‌.
فَقُلْ هَل لَّكَ إِلَى أَن تَزَكَّى ﴿18﴾
وه‌ پێی بڵێ: باشه‌ ئه‌وه‌ ناکرێت دڵ و ده‌روون  و کردارو ره‌فتارت پاك و جوان و پوخته‌ بێت.
وَأَهْدِيَكَ إِلَى رَبِّكَ فَتَخْشَى ﴿19﴾
تا ڕێنموییت بکه‌م بۆ ناسینی په‌روه‌ردگارت، تا ترسی (سزای) ئه‌و زاته‌ت هه‌بێت و سته‌م نه‌که‌یت.
فَأَرَاهُ الْآيَةَ الْكُبْرَى ﴿20﴾
دیاره‌ که‌ فیرعه‌ون داوای به‌ڵگه‌و (معجزة) گه‌وره‌که‌ی نیشاندراوه‌.
فَكَذَّبَ وَعَصَى ﴿21﴾
(به‌ڵام) به‌ درۆی خسته‌وه‌و یاخی بوو.
ثُمَّ أَدْبَرَ يَسْعَى ﴿22﴾
له‌وه‌ودوا پشتی هه‌ڵکردو که‌وته‌ هه‌وڵ و تێکۆشان (بۆ به‌رهه‌ڵستی حه‌زره‌تی موسا و دژایه‌تی ئیمان).
فَحَشَرَ فَنَادَى ﴿23﴾
(خه‌ڵکی) کۆکرده‌وه‌و به‌ ده‌نگی به‌رز وتی:
فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى ﴿24﴾
من په‌روه‌ردگاری به‌رزو بڵندی ئێوه‌م!!
فَأَخَذَهُ اللَّهُ نَكَالَ الْآخِرَةِ وَالْأُولَى ﴿25﴾
ئه‌وسا خوا دووچاری سزای قیامه‌ت و دنیای کرد.
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِّمَن يَخْشَى ﴿26﴾
به‌ڕاستی ئا له‌و به‌سه‌رهاته‌دا په‌ندو ئامۆژگاری هه‌یه‌ بۆ هه‌رکه‌سێك که‌ ترسی خوای له‌ دڵدا هه‌بێت، (ئینجا دێته‌ سه‌ر باسی هه‌ندێك له‌ دروستکراوانی که‌ بڵگه‌ن له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵات و گه‌وره‌یی ئه‌و زاته‌).
أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا ﴿27﴾
باشه‌ ئاخر زیندوو کردنه‌وه‌ی ئێوه‌ سه‌خت ترو گرانتره‌، یا به‌دیهێنانی ئه‌م ئاسمانه‌ که‌ هه‌رخۆی به‌رپای کردووه‌ (که‌ پڕه‌ له‌ ئه‌ستێره‌و هه‌ساره‌ی گه‌وره‌ی هه‌مه‌جۆر).
رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا ﴿28﴾
به‌به‌رزییه‌وه‌ ڕایگرتووه‌و به‌وپه‌ڕی ڕێکوپێکی به‌دیهێناوه‌ (به‌ ڕاسه‌رتانه‌وه‌).
وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا ﴿29﴾
شه‌وگاره‌که‌ی تاریك کردووه‌، کاتی چێشته‌نگاوی ڕووناك کردۆته‌وه‌.
وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا ﴿30﴾
دواتر زه‌ویشی به‌ شێوه‌یه‌کی هێلکه‌یی به‌دی هێناوه‌.
أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا ﴿31﴾
ئاوی لێ ده‌ر‌هێناوه‌و له‌وه‌ڕگای بۆ ماڵات فه‌راهه‌م هێناوه‌.
وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا ﴿32﴾
کێوه‌کانیشی به‌ تۆکمه‌یی دامه‌زراندوه‌.
مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ ﴿33﴾
(هه‌موو ئه‌مانه‌ما‌ن دروستکردووه‌) تا ببێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ خۆتان و ماڵاته‌کانیشتان سوودی لێ وه‌رگرن.
فَإِذَا جَاءتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرَى ﴿34﴾
کاتێك که‌ به‌ڵا گه‌وره‌که‌ پێشهات، که‌ ته‌نگانه‌ سامناکه‌ که‌ ڕوویدا، (مه‌به‌ست له‌ ڕۆژی قیامه‌ته‌).
 
يَوْمَ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ مَا سَعَى ﴿35﴾
ئه‌و ڕۆژه‌ ئاده‌میزاد دێته‌ یادی که‌ چی کردووه‌و چی ئه‌نجام داوه‌.
وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِمَن يَرَى ﴿36﴾
دۆزه‌خیش نیشان ده‌درێت و ده‌رده‌خرێت بۆ هه‌رکه‌سێک  که‌ بیبینێت.
فَأَمَّا مَن طَغَى ﴿37﴾
جا ئه‌وه‌ی خوا نه‌ناس و یاخی و له‌ سنور ده‌رچوبێت.
 
وَآثَرَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا ﴿38﴾
ژیانی دنیای له‌ قیامه‌ت مه‌به‌ست بوبێت.
فَإِنَّ الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوَى ﴿39﴾
ئه‌وه‌ بێگومان دۆزه‌خ جێگه‌ی مانه‌وه‌و حه‌وانه‌وه‌یه‌تی!!
وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى ﴿40﴾
به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌ وه‌ستانی به‌رده‌م دادگای خوایی ترسابێت و حسابی بۆ کردبێت، وه‌ جڵه‌وی نه‌فسی گرتبێته‌وه‌ له‌ هه‌موو هه‌واو هه‌وه‌س و ئاره‌زوو په‌رستیه‌ك.
فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى ﴿41﴾
بێگومان ئه‌وه‌ به‌هه‌شط جێگه‌ی مانه‌وه‌و حه‌وانه‌وه‌و گوزه‌رانیه‌تی.
يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا ﴿42﴾
پرسیارت لێ ده‌که‌ن (ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌رباره‌ی قیامه‌ت، که‌ که‌ی؟ چ کاتێك به‌رپا ده‌بێت؟
فِيمَ أَنتَ مِن ذِكْرَاهَا ﴿43﴾
جا تۆ له‌ کوێ ده‌زانی که‌ی به‌رپا ده‌بێت!! تۆ له‌ کوێ و ئه‌و باسه‌ له‌ کوێ.
إِلَى رَبِّكَ مُنتَهَاهَا ﴿44﴾
کۆتایی دنیا هه‌ر په‌روه‌ردگارت ده‌زانێت، هه‌روه‌ها به‌رپابونی قیامه‌تیش.
إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرُ مَن يَخْشَاهَا ﴿45﴾
ئه‌رکی تۆ ته‌نها بێدار که‌ره‌وه‌ی ئه‌و که‌سانه‌یه‌ که‌ له‌و ڕۆژه‌ ده‌ترسن.
كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَهَا لَمْ يَلْبَثُوا إِلَّا عَشِيَّةً أَوْ ضُحَاهَا ﴿46﴾
ئه‌و ڕۆژه‌ی که‌ قیامه‌ت به‌رپا ده‌بێت خه‌ڵکی وا ده‌زانن که‌ ته‌نها سه‌ر له‌ ئێواره‌یه‌ك یا سه‌ر له‌ به‌یانیه‌ك درێژه‌ی ژیانی دنیایان بووه‌ (یاخود مانه‌وه‌یان له‌ جیهانی به‌رزه‌خدا، نێوان مردن تا به‌رپا بونی قیامه‌ت ئاوا که‌م دێته‌ به‌رچاویان، به‌ڵگه‌ش مردنی سه‌د ساڵه‌ی حه‌زره‌تی عوزه‌یره‌، وه‌ خه‌وه‌ دورو درێژه‌که‌ی یارانی ئه‌شکه‌وته‌، که‌ دوای زیندو بونه‌وه‌و بێدار بونه‌وه‌یان وتیان ماوه‌ی مردن و خه‌وتنمان ڕۆژێك، یان که‌متریشه‌).
 
   زیاتر ...