 ١٦: سورة النحل
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان
أَتَى أَمْرُ اللّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿1﴾
فه‌رمانی خوا به‌ڕێوه‌یه‌و وا گه‌یشت، په‌له‌ی لێ مه‌که‌ن و په‌له‌تان نه‌بێت، ته‌سبیحات و ستایش و مه‌زنی و بڵندیی بۆ ئه‌و زاته‌یه له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و شتانه‌وه که ده‌یکه‌نه هاوه‌ڵ شه‌ریك.
يُنَزِّلُ الْمَلآئِكَةَ بِالْرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنذِرُواْ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَاْ فَاتَّقُونِ ﴿2﴾
(په‌روه‌ردگار) به فه‌رمانی خۆی ڕه‌حمه‌ت و ژیان (که وه‌حی ئاسمانیه) ده‌نێرێ بۆ هه‌رکه‌س که بیه‌وێ له به‌نده‌کانی (که پێغه‌مبه‌رانن)، تا (خه‌ڵکی) بێدار بکه‌نه‌وه له‌وه‌ی که جگه له‌من خوایه‌کی تر نیه (له‌به‌رئه‌وه له‌خه‌شم و قینی) من با خۆیان بپارێزن (چونکه له‌و که‌سانه خۆش نابم که غه‌یری من ده‌په‌رستن).
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿3﴾
(ئه‌و زاته) ئاسمانه‌کان و زه‌وی له‌سه‌ر بنچینه‌ی حه‌ق و ڕاستی دروستکردووه، زۆر پایه به‌رزو مه‌زن و بڵندتره له‌وه‌ی که (نه‌فامان) شه‌ریك و هاوبه‌شی بۆ بڕیار بده‌ن.
خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ ﴿4﴾
ئاده‌میزادیشی له نوتفه به‌دیهێناوه، (که‌چی دوای ماوه‌یه‌ك که خۆی بینیوه‌ته‌وه) کوتوپڕ بووه به دوژمنێکی ئاشکرا (بێ ئه‌وه‌ی هیچ خراپه‌یه‌کمان بۆی بوبێ جگه له چاکه).
وَالأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ ﴿5﴾
ماڵاتیشی دروستکردووه بۆ خزمه‌تی ئێوه، (له خوری و موو پێستیان جۆره‌ها پۆشاك و ڕایه‌خ دروست ده‌که‌ن) که گه‌رمیتان پێ ده‌به‌خشێ (له‌سه‌رماو سۆڵه‌دا)، هه‌روه‌ها جۆره‌ها سودی تری لێ وه‌رده‌گرن و (له شیرو گۆشته‌که‌ی ده‌خۆن..) بێگومان خوا زاناو ئاگایه به کارو کرده‌وه‌یان.
وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ ﴿6﴾
بێگومان له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی ماڵاته‌کاندا ئێواران (به‌تێری و شیره‌وه، له‌به‌ره‌به‌یانه‌کانیشدا) که له ماڵ ده‌ریان ده‌که‌ن دیمه‌نێکی جوان ده‌نوێنن (ده‌روونی ئیماندار ده‌خرۆشێنن، به جیاوازی شێوازو قه‌باره‌و ده‌نگ و ڕه‌نگ و یاری و گه‌مه‌یان).
وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿7﴾
(هه‌ندێ له‌و ماڵاتانه) بارو که‌ل و په‌لی سه‌نگینتان هه‌ڵده‌گرێ بۆ وڵات و شوێنێک که ئێوه دوای زه‌حمه‌ت و ماندووبوونی زۆر ده‌یگه‌نێ، به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارتان زاتێکی زۆر به‌سۆزو میهره‌بانه.
وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ ﴿8﴾
ئه‌سپ و ماین و هێسترو گوێ درێژی (بۆ به‌دیهێناون تا بۆ) سواریی و گواستنه‌وه به‌کاری بێنن (سه‌ره‌ڕای) دیمه‌نی قه‌شه‌نگیان (به‌تایبه‌ت ئه‌سپ و ماین، که له سه‌رده‌می زانستی و ته‌کنه‌لۆژیادا هه‌ر به‌کارده‌هێنرێن)، وه شتی تریش دروستده‌کات (که ئێسته ئێوه) نایزانن (ئه‌م ئاماژه قورئانیه، هه‌موو هۆیه‌کانی گواستنه‌وه‌ی ئاسمانی و ده‌ریایی و زه‌مینی ده‌گرێته‌وه که ئاده‌میزاد په‌ی پێ بردووه‌و په‌ی پێ ده‌بات، چونکه ئاده‌میزاد خۆی، وه زانیاری و زانسته‌که‌ی و که‌ره‌سه خاوه‌کان، هه‌ر هه‌مووی به‌خششی به‌دیهێنه‌ری تواناو زانایه).
وَعَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَآئِرٌ وَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿9﴾
ڕوونکردنه‌وه‌ی ڕێبازی ڕاست و به‌رنامه‌ی دروست له‌سه‌ر خوایه (ده‌بێ وریابن) هه‌ندێ ڕێبازی لارو چه‌وت و ناڕێکیش هه‌یه، خۆ ئه‌گه‌ر بیویستایه (به‌زۆر) هیدایه‌تی هه‌ر هه‌مووتانی ده‌داو (سه‌رپشکی نه‌ده‌کردن).
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ ﴿10﴾
(په‌روه‌ردگار) ئه‌و زاته‌یه که له ئاسمانه‌وه بارانتان بۆ ده‌بارێنێت که لێی ده‌خۆنه‌وه، هه‌روه‌ها تێکه‌ڵ به جۆره‌ها شه‌ربه‌ت و شله‌مه‌نیش ده‌یخۆنه‌وه، وه ده‌بێته هۆی گه‌شه‌کردنی دره‌خت و گژوگیاو ماڵاتی تیا ده‌له‌وه‌ڕێنن.
يُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالأَعْنَابَ وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿11﴾
هه‌روه‌ها به‌و بارانه جۆره‌ها کشتوکاڵ دێته به‌رهه‌م هاوڕێ له‌گه‌ڵ زه‌یتون و خورماو ترێ، له‌هه‌موو جۆره به‌روبوومێك، به‌ڕاستی ئا له‌وه‌دا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ته‌واو هه‌یه بۆ که‌سانێك که بیربکه‌نه‌وه.
وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالْنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالْنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿12﴾
هه‌روه‌ها شه‌وو ڕۆژو خۆرو مانگی بۆ ئێوه ڕام هێناوه، ئه‌ستێره‌کانیش به‌فه‌رمانی ئه‌و ڕام هێنراون، به‌ڕاستیی ئا له‌و دیارده‌و دروستکراوانه‌دا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی زۆر هه‌ن بۆ که‌سانێك که عه‌قڵ و ژییریان بخه‌نه‌کار.
وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿13﴾
هه‌روه‌ها شتی زۆر جۆراوجۆرو هه‌مه‌ڕه‌نگی بۆ به‌دیهێناون، که به‌ڕاستیی ئاله‌وه‌شدا به‌ڵگه هه‌یه بۆ که‌سانێك که یاداوه‌ری وه‌رده‌گرن.
وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُواْ مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُواْ مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿14﴾
هه‌ر ئه‌و زاته‌یه که ده‌ریای بۆ بارهێناون تا گۆشتی ته‌ڕو تازه‌ی لێ به‌ده‌ست بێنن، تا له‌ناویدا جۆره‌ها گه‌وهه‌رو مرواری ده‌ربێنن و له‌ده‌ست و ملی بکه‌ن، ده‌بینیت که‌شتیه‌کان ده‌ریا له‌ت ده‌که‌ن، تا له فه‌زڵ و به‌خششی په‌روه‌ردگار به‌هره‌وه‌ر ببن، به‌ڵکو سوپاسگوزار بن.
وَأَلْقَى فِي الأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿15﴾
(هه‌ر خوا) له‌سه‌ر ڕووکاری زه‌وی چیاکانی چه‌سپاندووه تا له‌نگه‌ری بگرێ و ئێوه نه‌له‌رزێنێ، هه‌روه‌ها چه‌م و ڕووبارو ڕێغه‌وبانی تیا به‌دی هێناوه، به‌ڵکو ڕێ ون نه‌که‌ن و به مه‌رامی خۆتان بگه‌ن.
وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ ﴿16﴾
هه‌روه‌ها نیشانه‌ی زۆرو زه‌به‌ندی له زه‌ویدا دابینکردووه (وه‌کو که‌ژو کێوه‌کان و، چه‌م و ڕووباره‌کان و به‌رزی و نشێوه‌کان، تا ون به‌ن، له شه‌وگاریشدا) وه به‌هۆی ئه‌ستێره‌کانه‌وه خه‌ڵکی ڕێڕه‌وی خۆیان بدۆزنه‌وه.
أَفَمَن يَخْلُقُ كَمَن لاَّ يَخْلُقُ أَفَلا تَذَكَّرُونَ ﴿17﴾
(باشه ئه‌ی هۆشمه‌نده‌کان) ئایا ئه‌و که‌سه‌ی (ئه‌م هه‌موو دروستکراوه سه‌رسوڕهێنه‌رانه‌ی) به‌دیهێناوه، وه‌کو ئه‌و که‌سه وایه که ناتوانێت هیچ به‌دی بێنێت، ئایا لێکی ناده‌نه‌وه‌و یاداوه‌ری وه‌رناگرن؟
وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ اللّهَ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿18﴾
خۆئه‌گه‌ر بێن و بتانه‌وێ نازونیعمه‌ته‌کانی خوا بژمێرن، بۆتان ناژمێردرێت (له ئه‌ندامه‌کانی ده‌ره‌وه‌و ناوه‌وه‌ی خۆتان و ئه‌و ڕزق و ڕۆزیانه‌ی که ده‌یخۆن و ئه‌و پۆشاك و ڕایه‌خ و ناوماڵه‌ی که به‌کاری دێنن…هتد سه‌ره‌ڕای هه‌زاران هه‌زار هه‌زار و ڕووه‌ك و گیاندارو…هتد)، سه‌ره‌ڕای که‌م سوپاسی و ناسوپاسیتان له‌و هه‌موو نازو نیعمه‌ته بێ شوماره خوای په‌روه‌ردگار هه‌ر لێخۆشبوو و میهره‌بانه.
وَاللّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ ﴿19﴾
خوا ده‌زانێ چی ده‌شارنه‌وه له (گفتوگۆو نیه‌ت و نهێنیتان) چیش ده‌رده‌خه‌ن و ئاشکرای ده‌که‌ن.
وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ لاَ يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿20﴾
(ئه‌و بت و که‌س و شتانه) خۆیان هیچیان پێ دروست ناکرێت و (هیچیان له‌ده‌ست نایه‌ت) به‌ڵکو خۆیان دروستکراون.
أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْيَاء وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿21﴾
ئه‌و که‌س و ئه‌و بتانه (که ده‌په‌رسترێن) مردوو بێ گیانن، هه‌ست ناکه‌ن و (نازانن) که‌ی زیندوو ده‌کرێنه‌وه.
إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٌ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ ﴿22﴾
ئه‌و په‌روه‌ردگاره‌ی ئێوه (که حه‌ق وایه هه‌ر ئه‌و بپه‌رستن) خوایه‌کی تاك و ته‌نهایه، بێگومان ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان به قیامه‌ت نیه دڵه‌کانیان ئینکاری هه‌موو راستیه‌ك ده‌کات، ئه‌وانه خۆیان به گه‌وره ده‌زانن و فیز ده‌که‌ن و فوو ده‌که‌نه خۆیان.
لاَ جَرَمَ أَنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ ﴿23﴾
بیگومان خوا ئاگایه به‌وه‌ی په‌نهانی ده‌که‌ن و ده‌یشارنه‌وه، به‌وه‌ش که ده‌ری ده‌خه‌ن و ئاشکرای ده‌که‌ن، به‌ڕاستی ئه‌و زاته (ئه‌و که‌سانه‌ی) خۆش ناوێت که خۆ فش ده‌که‌نه‌وه‌و خۆ به گه‌وره ده‌نوێنن.
وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ أَسَاطِيرُ الأَوَّلِينَ ﴿24﴾
خۆ ئه‌گه‌ر پێیان بوترێت و (پرسیاریان لێ بکرێ) په‌روه‌ردگاری ئێوه چی ڕه‌وانه کردووه؟! (بێ شه‌رمانه) ده‌ڵێن: چیرۆك و داستانی کۆن و پێشینان!!
لِيَحْمِلُواْ أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلاَ سَاء مَا يَزِرُونَ ﴿25﴾
ئه‌وانه ده‌بێ له ڕۆژی ڕه‌ستاخێزدا کۆڵی گوناهو تاوانی خۆیان به‌ته‌واوی هه‌ڵگرن، هه‌روه‌ها ده‌بێ کۆڵی گوناهی ئه‌وانه‌ش هه‌ڵگرن که گومڕاییان کردوون دوور له زانستی و زانیاری، ئای که چه‌نده کۆڵ و باری خراپ و بێ که‌ڵک و به‌ڵایان به‌کۆڵه‌وه‌یه.
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللّهُ بُنْيَانَهُم مِّنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِن فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ ﴿26﴾
بێگومان پێش ئه‌مانیش (خوانه‌ناسی) پێشوو پیلانیان گێڕا، خوای به‌ده‌سه‌ڵات کۆشک و ته‌لارو نه‌خشه‌یانی له‌بن و بێخ ده‌رهێنا، سه‌قفه‌که‌شی له‌سه‌ره‌وه داڕمان به‌سه‌ریاندا، وه له شوێنێکه‌وه به‌ڵاو سزا یه‌خه‌ی پێ گرتن که هه‌ستیان پێ نه‌کردو به‌ته‌مای نه‌بوون.
ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَآئِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالْسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿27﴾
له‌وه‌دواش، له‌ڕۆژی قیامه‌تدا (ئه‌و پیلان گێڕانه) خه‌جاڵه‌ت و ڕیسوا ده‌کات و پێیان ده‌ڵێت: کوان؟ له کوێن؟ ئه‌و که‌سانه‌ی که به‌کارتان ده‌هێنان بۆ دژایه‌تی (پێغه‌مبه‌ران و به‌رنامه‌که‌ی من)، (ئیمانداران) ئه‌وانه‌ی که زانیاری و زانستی خواناسیان پێ دراوه ده‌ڵێن: ئه‌مڕۆ سه‌رشۆڕی و خه‌جاڵه‌تی و نه‌هامه‌تی بۆ ئه‌و که‌سانه‌یه که کافرو بێ باوه‌ڕو حه‌قپۆش بوون.
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ فَأَلْقَوُاْ السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِن سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿28﴾
ئه‌وانه‌ی که فریشته‌کان له سه‌ره‌مه‌رگدا گیانیان ده‌کێشن، له کاتێکدا ئه‌وان سته‌میان له خۆیان کردووه (به‌هۆی بێ باوه‌ڕی و یاخیبوونیانه‌وه) به‌ناچاریی ته‌سلیمن و (ده‌ڵێن): ئێمه هیچ گوناهو هه‌ڵه‌یه‌کمان نه‌کردووه، (فریشته‌کان ده‌ڵێن) نه‌خێر وا نیه (ئه‌وه ئێوه له‌بیرتان کردووه) ئه‌گینا خوا ئاگادارو زانایه به هه‌موو ئه‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ده‌تان کرد.
فَادْخُلُواْ أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿29﴾
ده ئیتر له ده‌روازه‌کانی دۆزه‌خه‌وه بچنه ژووره‌وه‌و ژیانی هه‌میشه‌یی و نه‌بڕاوه‌ش تیایدا به‌رنه سه‌ر، ئای که جێگه‌و ڕێگه‌ی خۆ به‌زل زانه‌کان ناخۆش و ناله‌بارو ناسۆره.
وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ خَيْرًا لِّلَّذِينَ أَحْسَنُواْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ ﴿30﴾
(له‌ولاشه‌وه) به‌خواناسان و پارێزکاران ده‌وترێ: په‌روه‌ردگارتان چی ڕه‌وانه کردووه؟ (چ به‌رنامه‌و کتێبێکی دابه‌زاندووه؟، هه‌موان ده‌ڵێن: خێرو به‌ره‌که‌ت، بۆ هه‌ردوو جیهان)، بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که‌له‌م جیهانه‌دا چاکه ده‌که‌ن، چاکه دێته‌وه ڕێیان، بێگومان جێگه‌و ڕێگه‌ی ئه‌و جیهان خۆشترو سازگارترو پڕ له‌نازو نیعمه‌ت تره (به‌راورد ناکڕێ له‌گه‌ڵ دنیادا) ئه‌ی که چه‌نده جێگه‌و ڕێگه‌و کۆشك و ته‌لاری خواناس و پارێزکاران سازگارو خۆش و جوان و ڕازاوه‌یه.
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَآؤُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللّهُ الْمُتَّقِينَ ﴿31﴾
(ئه‌و جێگه‌و ڕێگه‌یه) به‌هه‌شتی پڕ له‌باخی چڕو ڕازاوه‌یه‌و (به‌خته‌وه‌ران) ده‌چنه ناوی، جۆگه‌و ڕووبار به‌به‌رده‌م کۆشکه‌کان و به‌ژێر دره‌خته‌کانیاندا جاری و ڕه‌وانه، هه‌رچیه‌ك بخوازن و هه‌رچی ئاره‌زوو بکه‌ن و هه‌رچی داوا بکه‌ن، بۆیان ئاماده‌یه، ئا به‌و شێوه‌یه خوای میهره‌بان پاداشتی پارێزکاران ده‌داته‌وه.
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿32﴾
ئه‌وانه‌ی که‌له سه‌ره‌مه‌رگدا فریشته‌کان دێن بۆلایان و گیانی پاك و پیرۆزیان ده‌کێشن و پێیان ده‌ڵێن: سڵاوتان لێ بێ (ئیتر ڕزگارتان بوو، ئیتر ناخۆشی نه‌ما) ده‌بچنه ناو به‌هه‌شته‌وه، به‌هۆی کارو کرده‌وه‌ی (چاک و پاکتانه‌وه).
هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن تَأْتِيَهُمُ الْمَلائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿33﴾
ئایا (خوانه‌ناسان) چاوه‌ڕێی چی ده‌که‌ن، مه‌گه‌ر هه‌ر چاوه‌ڕێی ئه‌وه بن (کاتێ: به‌خۆیان ده‌زانن) فریشته‌ی گیانکێشان یه‌خه‌ی پێ گرتوون، یا فه‌رمانی په‌روه‌ردگارت بڕیاری (تۆڵه‌سه‌ندنی داوه)، ئه‌وانه‌ی پێش ئه‌م (خوانه‌ناسانه‌ی ئێستا) هه‌ر ڕه‌فتاریان وا ناله‌بار بووه، جا وه‌نه‌بێ خوا سته‌می لێ کردبن به‌ڵكو هه‌ر خۆیان سته‌میان له‌خۆیان کردووه.
فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُواْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿34﴾
سه‌رئه‌نجام هه‌رچی گوناهو خراپه‌یه‌ك ئه‌نجامیان دا هاته‌وه ڕێیان، هه‌رچی ئه‌و شتانه‌ی که گاڵته‌یان پێ ده‌کرد یه‌خه‌ی پێگرتن و ته‌فرو تونای کردن.
وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ لَوْ شَاء اللّهُ مَا عَبَدْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ نَّحْنُ وَلا آبَاؤُنَا وَلاَ حَرَّمْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ ﴿35﴾
هاوه‌ڵپه‌رستانی (خوانه‌ناس) ده‌ڵێن: ئه‌گه‌ر خوا له‌سه‌ر بوایه هیچ شتێکمان له‌جیاتی ئه‌و نه‌ده‌په‌رست، نه ئێمه‌و نه باوانیشمان، هیچ شتێکیشمان له خۆمان حه‌رام نه‌ده‌کرد، (خوانه‌ناسانی) پێش ئه‌مانیش هه‌روایان ده‌کردو (هه‌ر وایان ده‌وت) مه‌گه‌ر ئه‌رکی سه‌رشانی پێغه‌مبه‌ران هه‌ر ئه‌وه نیه که (ئایینی خوا) به ڕوونی ڕابگه‌یه‌نن.
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ ﴿36﴾
بێگومان ئێمه بۆ هه‌ر ئوممه‌ت و گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یه‌ك پێغمبه‌رێکمان ڕه‌وانه کردووه (پێمان ڕاگه‌یاندووه که پێیان بڵێ) ته‌نها خوا بپه‌رستن، خۆتان دووره‌په‌رێز بگرن له هه‌موو په‌رستراوێکی تر، هه‌یانه له‌و خه‌ڵکه (که بیروهۆش و ژیری خۆی خستۆته کارو به‌شوێن ڕاستیدا گه‌ڕاوه) خوایش هیدایه‌تی داوه، هه‌شیانه خۆی شایسته‌ی گومڕایی کردووه‌و به‌سه‌ریدا چه‌سپاوه، ده بگه‌ڕێن به‌سه‌ر زه‌ویداو سه‌رنج بده‌ن، بزانن چۆن بوو سه‌رئه‌نجامی ئه‌و که‌سانه‌ی به‌رنامه‌ی خوایان به‌درۆ خسته‌وه.
إِن تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي مَن يُضِلُّ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ ﴿37﴾
خۆ ئه‌گه‌ر تۆ زۆر مه‌به‌ستت بێ ئه‌وانه هیدایه‌ت بده‌ی، خوا ئه‌و که‌سانه هیدایه‌ت نادات که سورن له‌سه‌ر گومڕایی، ئه‌وانه (له قیامه‌تدا) هیچ جۆره پشتیوانێکیان نیه.
وَأَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لاَ يَبْعَثُ اللّهُ مَن يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ ﴿38﴾
(بێباوه‌ڕان) به‌خوا سوێند ده‌خۆن و ده‌ڵێن: ئه‌وه‌ی بمرێ خوا زیندووی ناکاته‌وه، نه‌خێر، وا نیه (زیندووکردنه‌وه) به‌ڵێنی ڕاست و دروستی ئه‌و زاته‌یه، به‌ڵام زۆربه‌ی خه‌ڵکی ئه‌م ڕاستیه نازانن و تێ ناگه‌ن و بڕوای پێ ناکه‌ن.
لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَاذِبِينَ ﴿39﴾
(بێگومان خوا هه‌مووان زیندوو ده‌کاته‌وه) تا بۆیان ده‌رکه‌وێ ئه‌وه‌ی ئه‌وان کێشه‌یان له‌سه‌ری هه‌بوو، (بڕوایان پێی نه‌بوو هاته دی)، تا کافرانێش بزانن درۆزن و ناڕاست ده‌رچوون.
إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ ﴿40﴾
(زیندووکردنه‌وه‌و به‌دیهاتنی هه‌ر شتێك و هه‌ر گۆڕانکارییه‌ك لای ئێمه زۆر ئاسانه) ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ی ده‌وێت که به‌هه‌ر شتێك بمانه‌وێت ببێ، پێی ده‌ڵێین ببه، ده‌ستبه‌جێ ده‌بێت.
وَالَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ ﴿41﴾
ئه‌و که‌سانه‌ی له‌به‌ر خواو بۆ خوا کۆچیان کرد دوای ئه‌وه‌ی که سته‌میان لێکرابوو، هه‌ر له دنیادا پاداشتی چاکیان ده‌ده‌ینه‌وه، بێگومان پاداشتی ئه‌و جیهانیان گه‌وره‌ترو فراوانترو زۆرتره ئه‌گه‌ر بزانن.
الَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿42﴾
ئه‌وانه‌ی که ئارامگرو خۆگرن، پشت به په‌روه‌ردگاریان ده‌به‌ستن (ئه‌وانه به‌خته‌وه‌رن).
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿43﴾
(خوانه‌ناسان وتتویانه: ده‌بوا خوا فریشته‌ی بناردایه نه‌ك ئاده‌میزاد، له وه‌ڵامیاندا ده‌فه‌رموێت): ئێمه پێش تۆش هه‌ر پیاوانێكمان ڕه‌وانه کردووه‌و وه‌حیمان بۆ ناردوون، (ئه‌گه‌ر هه‌ر بڕوا ناکه‌ن) له شوێنکه‌وتوانی (کتێبه ئاسمانیه‌کان) بپرسن ئه‌گه‌ر نازانن، که (ڕه‌وانه‌کراوانی ئێمه پیاوانێکی ناسراو بوون له‌ناو قه‌ومه‌کانیاندا نه‌ك فریشته).
بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿44﴾
(ئێمه ڕه‌وانه‌مان کردوون هاوڕێ له‌گه‌ڵ) به‌ڵگه‌و نیشانه‌و (معجزة)ی زۆرو کتێبی ئاسمانیدا، پاشان ئێمه قورئانیشمان بۆ تۆ دابه‌زان، تا بۆ خه‌ڵکی ئه‌وه ڕوون بکه‌یته‌وه که بۆیان ڕه‌وانه‌کراوه، به‌ڵکو بیرێك بکه‌نه‌وه‌و تێفکرن.
أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ ﴿45﴾
ئایا ئه‌وانه‌ی که پیلان و نه‌خشه‌ی خراپ ده‌کێشن دڵنیان له‌وه‌ی که خوا نایانبات به ناخی زه‌ویدا، یاخود له‌لایه‌که‌وه سزاو تۆڵه‌یان بۆ بێت که هه‌ر هه‌ست به هاتنی نه‌که‌ن (تا یه‌خه‌یان ده‌گرێت).
أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ ﴿46﴾
یاخود له‌کاتی هاتوچۆو سه‌رگه‌رم بوونیان به کاروباره‌وه له‌ناویان ببات و له‌ده‌ستی به‌توانای ده‌رنه‌چن.
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿47﴾
یاخود (په‌روه‌ردگاری به‌توانایه) له‌کاتی ترس و ناخۆشی و بیمدا.. له‌ناویان به‌رێ، به‌ڵام به‌سۆزو میهره‌بانه (مۆڵه‌ت ده‌دات تا به‌ڵکو ڕوو بکه‌نه ئیمان).
أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿48﴾
ئایا ئه‌وه نابینن که خوا (ئه‌و شته بێ شومارانه‌ی) دروستکردووه، سه‌رنجی سێبه‌ریان بده‌ن ده‌مێ به‌لای ڕاستی ئه‌و شتانه‌دایه‌و ده‌مێك به‌لای چه‌پیاندا، هه‌موو سوژده به‌رن بۆ په‌روه‌ردگارو ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌ردارن.
وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ ﴿49﴾
هه‌رچی له ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له زه‌ویدا هه‌یه سوژده ده‌به‌ن بۆ خوای (به‌دیهێنه‌ریان) هه‌موو زینده‌وه‌ران و هه‌موو فریشته‌کانیش، بێگومان هیچ کام له فریشته‌کان قێزاوی نین و خۆ به گه‌وره نازانن.
يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿50﴾
ئه‌و فریشتانه له په‌روه‌ردگاریان ده‌ترسن که فه‌رمانڕه‌وایه به‌سه‌ریانه‌وه، هه‌رچی فه‌رمانێکیان پێ بدرێ به‌چاکی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.
وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿51﴾
خوا فه‌رمویه‌تی: هه‌رگیز نه‌که‌ن دوو دانه خوا بۆ خۆتان بڕیار بده‌ن، چونکه ئه‌و خوایه‌ی (که پێویسته ئێوه بیپه‌رستن) خوایه‌کی تاک و ته‌نهایه (که هه‌ر زاتی منه) وه بیم و ترستان ته‌نها له‌من هه‌بێت (گه‌وره‌یی و ده‌سه‌ڵاتی من هه‌میشه له هه‌ست و نه‌ستانا بێت).
وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ ﴿52﴾
هه‌رچی له ئاسمان و زه‌ویدا هه‌یه هه‌ر ئه‌و زاته خاوه‌نیانه، هه‌میشه‌و به‌رده‌وام هه‌ر ئه‌و زاته‌یه که شایسته‌ی ئه‌وه‌بێت ئایین و (به‌رنامه‌و فه‌رمانڕه‌وایی) له‌و وه‌رده‌گیرێت و ملکه‌چی هه‌ر بۆ ئه‌و بکرێت، ئایا ڕه‌وایه بێجگه له خوا له که‌سی تر بترسن و حسابی بۆ بکه‌ن؟
وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿53﴾
هه‌رچی نازو نیعمه‌تێکتان هه‌یه هه‌مووی به‌هره‌و به‌خششی خوایه، جا هه‌رکاتێ ناخۆشی و به‌ڵایه‌کتان بۆ پێشهات هاناو هاوار هه‌ر له‌و ده‌که‌ن و هه‌ر له‌و زاته ده‌پاڕێنه‌وه.
ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿54﴾
له‌وه‌دوا ئه‌گه‌ر به‌ڵاو ناخۆشی له‌سه‌ر لابردن، ده‌سته‌یه‌ك له ئێوه هاوه‌ڵ و شه‌ریك بۆ په‌روه‌ردگاریان بڕیار ده‌ده‌ن!!
لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿55﴾
(وازیان لێبێنه) با ناشکورو سوپاس ناپه‌رێز بن له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و هه‌موو به‌خشش و نازو نیعمه‌تانه‌وه که پێمان به‌خشیون، (قه‌یناکا) جارێ ڕابوێرن له ئاینده‌دا خۆتان ده‌بیننه‌وه!!
وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿56﴾
(خوانه‌ناسان) هه‌ندێ له‌و شتانه‌ی که ئێمه پێمان به‌خشیون ده‌یبه‌خشن به‌وانه‌ی که نه‌زان و نه‌فام و هیچ به‌ده‌ستن، سوێند به‌خوا (ئه‌ی بێباوه‌ڕان) پرسیارتان لێده‌کرێت ده‌رباره‌ی هه‌موو ئه‌و درۆو پڕو پاگه‌نده‌ی که هه‌ڵتان ده‌به‌ست و (پاره‌تان له‌پێناویدا خه‌رج ده‌کرد).
وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ ﴿57﴾
(ئه‌و نه‌فامانه) کچان ده‌ده‌نه پاڵ خوا (گوایه فریشته‌کان کچی خوان)، پاکیی و بێگه‌ردیی شایسته‌ی ئه‌و زاته‌یه (هیچ پێوستیه‌کی به کچ و کوڕ نیه) به‌ڵام بۆ خۆیان حه‌ز به‌چی ده‌که‌ن (ئه‌وه لایان په‌سه‌نده)!!
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿58﴾
خۆ ئه‌گه‌ر مژده‌ی بوونی کچ بدرێت به یه‌کێك (له‌و نه‌فامانه) ڕووی گرژو تاڵ ده‌بێت و ڕه‌ش داده‌گیرسێت و سینه‌ی پڕ ده‌بێت له خه‌م و په‌ژاره.
يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿59﴾
له‌داخ و خه‌فه‌تی ئه‌و مژده ناخۆشه، خۆی ده‌دزێته‌وه له خه‌ڵکی و به‌ته‌نها (بیرده‌کاته‌وه): ئایا بیهێڵێته‌وه به زه‌لیلی و سووکی و بێ نرخی، یاخود (زینده‌به‌چاڵی بکاو) بیخاته توێی خاکه‌وه، ئای که چه‌نده بڕیارێکی ناڕێك و سته‌مکارانه‌یه!!
لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿60﴾
نمونه‌ی ناشرین و نزم و خراپ شایسته‌ی ئه‌وانه‌یه که باوه‌ڕیان به قیامه‌ت نیه، به‌ڵام خوای په‌روه‌ردگار شایسته‌ی هه‌موو نموونه‌یه‌کی به‌رزو بڵندو پیرۆزه، وه ئه‌و زاته باڵاده‌ست و دانایه.
وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَآبَّةٍ وَلَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ ﴿61﴾
خۆ ئه‌گه‌ر خوا خه‌ڵکی له‌ناو ببات و بیانپێچێته‌وه سته‌میانه‌وه (ئه‌وه‌نده گوناهو تاوان زۆره) زینده‌وه‌ر له‌سه‌ر زه‌ویدا نایه‌ڵێ (یه‌عنی هه‌ر زه‌وی خاپوور ده‌کات به هه‌موو گیانله‌به‌رانه‌وه)، (به‌ڵام ئه‌و خوایه ئارامی و خۆگریی بێ سنووره) له‌به‌ر ئه‌وه تا کاتێکی دیاریکراو مۆڵه‌تی ئه‌و خه‌ڵکه ده‌دات، هه‌ر کاتێ ڕۆژیان ته‌واو بوو نه تاوێك مۆڵه‌ت ده‌درێن و دواده‌خرێن، نه پێشیش ده‌خرێن (به‌ڵکو له‌چرکه‌ی دیاریکراوی خۆیدا له‌ناو ده‌برێن).
وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لاَ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ الْنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفْرَطُونَ ﴿62﴾
(خوانه‌ناسانی نه‌فامی قوڕه‌یش) شتێك بڕیار ده‌ده‌ن بۆ خوا که لای خۆیان په‌سه‌ند نیه، (گوایه فریشته‌کان کچن و کچی خوایشن)، وه به‌زمانیان باس و خواسی درۆ هه‌ڵده‌به‌ستن (گوایه بته‌کان شه‌فاعه‌تخوازن) به‌ته‌مان له‌و دنیاش به‌هه‌شت و خۆشی بۆ ئه‌وان بێت، بێگومان ئاگی دۆزه‌خ بۆ ئه‌وانه‌و به ناچاریی فڕێ ده‌درێنه ناوی و فه‌رامۆش ده‌کرێن.
تَاللّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿63﴾
سوێند به‌خوا پێش تۆ بۆ گه‌ل و قه‌ومه‌کانی تریش پێغه‌مبه‌رانمان ڕه‌وانه کردووه، به‌ڵام شه‌یتان کاروکرده‌وه‌ی (نادروست و هه‌ڵه‌یانی) بۆ ڕازاندۆته‌وه، ئه‌مڕۆ له دنیادا هه‌ر ئه‌و پشتیوانیانه، له قیامه‌تیشدا هه‌ر ئه‌و ده‌بێت!! وه سزای به‌ئێش (بۆ ئه‌و جۆره قه‌وم و که‌سه ناله‌بارو ناحاڵییانه) ئاماده‌کراوه.
وَمَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿64﴾
ئێمه ئه‌م قورئانه‌مان ڕه‌وانه کردووه، بۆ ئه‌وه نه‌بێت که هه‌رچی ئه‌و خه‌ڵکه کێشه‌ی له‌سه‌ریه‌تی (له بابه‌ته‌کانی دنیاو دین) بۆیان ڕوون بکه‌ینه‌وه، وه بیکه‌نه هۆی هیدایه‌ت و ڕه‌حمه‌تیش بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که ئیمان و باوه‌ڕ ده‌هێنن.
وَاللّهُ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ﴿65﴾
هه‌ر خوا باران له ئاسمانه‌وه ده‌بارێنێ و زه‌وی پێ زیندوو ده‌کاته‌وه دوای ئه‌وه‌ی که مردبوو، به‌ڕاستی ئا له‌و دیارده‌یه‌دا نیشانه‌وه به‌ڵگه‌ی ته‌واو هه‌یه بۆ که‌سانێك که گوێ بۆ ڕاستیی ده‌گرن.
وَإِنَّ لَكُمْ فِي الأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِ مِن بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَآئِغًا لِلشَّارِبِينَ ﴿66﴾
به‌ڕاستی له بوونی ماڵات و (زینده‌وه‌رانی جۆراوجۆردا) په‌ندو ئامۆژگاری هه‌یه بۆتان و جێگه‌ی سه‌رنج و تێڕامانه، له‌نێوان ئه‌و شتانه‌ی که له‌سکیاندا هه‌یه، له گژوگیای هه‌رسکراوو خوێندا، شیرێکی پاک و بێ گه‌ردو خۆش و به‌تام (پڕ له هه‌موو مادده‌یه‌کی خۆراکیی) پێشکه‌ش به ئێوه ده‌که‌ین تا بینۆشن.
وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿67﴾
له‌به‌روبومی دارخورماو ڕه‌زی ترێش (هه‌ندێ جار) شتی سه‌رخۆشکه‌ر دروست ده‌که‌ن، (گه‌لێ جاریش) به‌رهه‌می چاک و به‌سوود (وه‌کو دۆشاوو مێوژو شه‌ربه‌ت)، به‌ڕاستی ئاله‌وه‌شدا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ئاشكرا هه‌یه بۆ که‌سانێك که عه‌قڵ و ژیری خۆیان ده‌خه‌نه کار، (تا بیربکه‌نه‌وه چۆن له‌م دارو دره‌خته ڕه‌ق و ته‌قانه ئه‌م به‌رهه‌مانه دروست ده‌بێ، چ کارخانه‌یه‌ك له‌ناوکی خورماو ترێ و میوه جۆراوجۆره‌کاندا حه‌شار دراوه تا له‌باردۆخی خۆیدا بکه‌وێته کارو خزمه‌ت به ئاده‌میزاد بکات..هتد).
وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ﴿68﴾
په‌روه‌ردگاری تۆ (ئه‌ی ئینسان) نیگاو ئیلهامی کردووه بۆ هه‌نگ که جێگه بۆ خۆی ساز بکا له‌کون و که‌لێنێکی چیاکاندا، هه‌روه‌ها له که‌له‌به‌ری دره‌خته‌کان و له‌و شوێنانه‌ش که ئاده‌میزاد بۆی ئاماده ده‌کات.
ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿69﴾
له‌وه‌دوا (فێرمان کردووه که) له هه‌موو به‌روبووم و (شیله‌ی گوڵان و شتی به‌سوود) بخوات، پێمان ڕاگه‌یاندووه، ئه‌و نه‌خشانه‌ی که په‌روه‌ردگارت بۆی کێشاوی به ملکه‌چییه‌وه ئه‌نجامی بده، (له دروست کردنی شانه‌و مژینی شیله‌و دروستکردنی هه‌نگوین و پووره‌دان به ده‌وری شاژنداو به‌خێوکردنی گه‌راکان …هتد)، جا له‌ناو سکی ئه‌و هه‌نگانه‌وه شله‌یه‌کی ڕه‌نگ جیاواز دێته ده‌ره‌وه که شیفایه بۆ (زۆر نه‌خۆشی) بۆ خه‌ڵکی (سه‌ره‌ڕای تام و مه‌زه‌ی خۆشی)، به‌ڕاستی ئاله‌مه‌شدا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی به‌هێز هه‌یه بۆ که‌سانێ که بیربکه‌نه‌وه (سه‌رنج بده‌ن له هه‌نگ و شانه‌کانی له فڕێن و هاتوچۆی، له هه‌نگوین و تام و بۆن و ڕه‌نگی، له…، له….هتد).
وَاللّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لاَ يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ ﴿70﴾
(خه‌ڵکینه) به‌ڕاستی هه‌ر خوا دروستی کردوون و هه‌ر ئه‌ویش ده‌تانمرێنێ، هه‌تانه ته‌مه‌نی درێژ ده‌بێت هه‌تا ده‌گاته ڕاده‌یه‌ك که دوای ئه‌و هه‌موو زانست و زانیاری و تێگه‌یشتنه‌ی که هه‌یبوو، هه‌موو شتێکی له‌بیر ده‌چێته‌وه‌و هیچ نازانێ، به‌ڕاستی هه‌ر خوا زاناو به‌ده‌سته‌ڵاته.
وَاللّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاء أَفَبِنِعْمَةِ اللّهِ يَجْحَدُونَ ﴿71﴾
به‌ڕاستی خوا له‌به‌خشینی ڕزق و ڕۆزیدا به‌شی هه‌ندێکتانی زۆرتر داوه له‌هه‌ندێکی ترتان (بۆ تاقیکرنده‌وه‌تان)، جا ئه‌وانه‌ی که ڕزق و ڕۆزی زۆرمان پێ به‌خشیون ئاماده نین که به‌نده‌کانیان و به‌رده‌سته‌کانیان بهێننه ڕیزی خۆیان و بیانکه‌نه شه‌ریك (له خانووبه‌ره‌و ماڵ و سامانیاندا)، تاوه‌کو یه‌کیان لێ بێت (ئێوه له ژیانی دنیای خۆتانا کاری وا ناکه‌ن و به ڕه‌وای نازانن، ئیتر جۆن بۆ خوای گه‌وره، به ڕه‌وای ده‌زانن که به‌نده‌کانی ببنه شه‌ریکی و یاسادانه‌ر) ئایا ئه‌وانه ئینکاری نازو نیعمه‌ته‌کانی خوا ده‌که‌ن؟! (ئایا به شایسته‌ی نازانن که فه‌رمانڕه‌وا بێت؟!).
وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ ﴿72﴾
خوا هه‌ر له‌خۆتان هاوسه‌رانی بۆ فه‌راهه‌م هێناون، هه‌ر له ڕێگه‌ی هاوسه‌رانتانه‌وه کوڕو کوڕه‌زای پێ به‌خشیون، وه له‌هه‌موو ڕزق و ڕۆزییه‌كی چاک و به‌سوود به‌هره‌وه‌ری کردوون، (له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕاستیانه‌دا) ئایا ئه‌وانه هه‌ر بڕوا به به‌تاڵ و ناحه‌قی ده‌که‌ن، وه له‌به‌رانبه‌ر نازو نیعمه‌ته‌کانی خواوه ئه‌وانه هه‌ر ناشکورو سوپاس ناپه‌رێز و حه‌قپۆش ده‌بن؟
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ شَيْئًا وَلاَ يَسْتَطِيعُونَ ﴿73﴾
ئه‌و (خه‌ڵکه سه‌رگه‌ردانه) شتێك ده‌په‌رستن له‌جیاتی خوا، که هیچ جۆره ڕزق و ڕۆزییه‌کی به‌ده‌ست نیه له ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا، هه‌رگیز ناشتوانن هیچ به‌ده‌ست بن!!
فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأَمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿74﴾
ئێوه (ئه‌ی خوانه‌ناسان) نموونه مه‌هێننه‌وه بۆ خواو به‌راوردی هه‌ڵه مه‌که‌ن (ده‌یانوت پیاوانی پاشا خزمه‌تکاریان هه‌یه، پیاوانی شاش خزمه‌تکاری پاشان!!)، چونکه خوا خۆی هه‌موو شتێك چاک ده‌زانێت، به‌ڵام ئێوه نه‌زان و نه‌فامن.
ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَّمْلُوكًا لاَّ يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ ﴿75﴾
خوا نمه‌نه ده‌هێنێته‌وه به که‌سێکی به‌رده که هیچی نیه‌و ده‌سه‌ڵاتی هیچ شتێکی نیه، له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و که‌سه‌دا که له ڕزق و ڕۆزی چاک و زۆر به‌هره‌وه‌رمان کردووه، به ئاره‌زووی خۆی لیی ده‌به‌خشێ به‌نهێنی و ئاشکرا، ئایا ئه‌و دوو که‌سه وه‌ك یه‌کن؟! سوپاس و ستایش بۆ خوا (که په‌روه‌ردگارێكی کاربه‌جێیه) به‌ڵام زۆربه‌ی ئه‌و خه‌ڵکه نازانن و له‌م ڕاستیانه سه‌ریان ده‌رناچێ (چونکه ته‌نها دنیا ده‌بینن).
وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿76﴾
هه‌روه‌ها خوا نموونه ده‌هێنێته‌وه به دوو پیاو که یه‌کێکیان لاڵ بێت و هیچی بۆ نه‌وترێت و هیچی بۆ نه‌کرێت و بووبێته بار به‌سه‌ر هاوه‌ڵ و که‌س و کاریه‌وه، بۆ هه‌رچی و بۆ هه‌ركوێ ڕه‌وانه بکرێت خێر ناداته‌وه، ئایا ئه‌و که‌سه، وه‌کو ئه‌و که‌سه وایه که (به‌وپه‌ڕی ئازادیه‌وه)، فه‌رمان به دادو دادپه‌روه‌ریی ده‌دات و ڕێبازی ڕاست و دروست ده‌گرێته به‌ر.
وَلِلّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿77﴾
هه‌رچی نهێنی و شاراوه هه‌یه له ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا هه‌ر خوا ده‌یزانێت، وه به‌رپابوونی قیامه‌ت له چاوتروکاندنێکدا پێش دێت یاخود که‌متر له‌وه‌ش، به‌ڕاستی خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا هه‌یه.
وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿78﴾
خوا ئێوه له سکی دایکتان ده‌ردێنێت بێ ئه‌وه‌ی هێچ شتێك بزانن، ئینجا ده‌زگای بیستن و بینین و تێگه‌یشتنی بۆ دابین کردوون، به‌ڵکو سوپاسگوزار بن.
أَلَمْ يَرَوْاْ إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاء مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلاَّ اللّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿79﴾
ئایا باڵنده‌کان چۆن له هه‌وای ئاسماندا بارهێنراون بۆ فڕێن؟، کێ ده‌توانێت، خوای گه‌وره نه‌بێت، که ڕایگرتوون (هه‌وا، چڕیه‌که‌ی زۆر که‌مه، که‌چی ئه‌م هه‌موو جۆره باڵه‌فڕه تیایدا به‌سه‌ربه‌ستی ده‌فڕێ، بێگومان ئه‌م ڕه‌حمه‌ته‌ی خوا هه‌مووی فڕۆکه‌و باڵه‌فڕێکی ده‌ستکردی ئاده‌میزادیشی گرتۆته‌وه، که له بنه‌ڕه‌تا ده‌سکاری خوای باڵاده‌ستن)، به‌ڕاستی ئا له‌وه‌دا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی زۆر هه‌ن بۆ که‌سانێ که باوه‌ڕ ده‌هێنن.
وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّن بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُم مِّن جُلُودِ الأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ ﴿80﴾
هه‌ر خوایه (که هه‌موو شتێکی بۆ ڕه‌خساندوون تا ماڵ و خانووبه‌ره بۆ خۆتان دروست بکه‌ن) وه ماڵه‌کانتانی بۆ کردوون به‌هۆی ئارامگرتن و حه‌وانه‌وه، وه له پێست و (مووی) ماڵاتیش ده‌توانن شوێن و جێگه بۆ خۆتان بسازێنن، پاشان به ئاسانی بیگوێزنه‌وه له کاتی نیشته‌جێتاندا، وه له خوری (مه‌ڕ) و، مووی مه‌ره‌زو مووی (بزن)، ده‌توانن که‌لوپه‌ل بۆخۆتان دروست بکه‌ن و تاماوه‌یه‌ك سوودیان لێ وه‌رگرن.
وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلاَلًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ ﴿81﴾
خوا له‌و شتانه‌ی که دروستی کردووه سێبه‌ری بۆ ئێوه ڕه‌خسانووه، له کێوه‌کانیشدا کون و که‌لێن و ئه‌شکه‌وتی سازاندووه، له کێوه‌کانیشدا پۆشاکی بۆتان به‌دیهێناوه تا له‌گه‌رما بتپارێزێ، هه‌روه‌ها جۆره‌ها شتومه‌کی تری بۆ به‌دیهێناون بۆ پاراستنی گیانتان له‌کاتی جه‌نگ و شه‌ڕوشۆڕدا، ئابه‌و شیوه‌یه په‌روه‌ردگارتان نازو نیعمه‌تی خۆیتان به‌ته‌واویی به‌سه‌ردا ده‌ڕژێنێت تا ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌ردار بن.
فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ الْمُبِينُ ﴿82﴾
(له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌موو به‌ڵگه‌و نازو نیعمه‌تانه‌دا) ئه‌گه‌ر ئه‌وانه هه‌ر پشتیان هه‌ڵکردو ڕوویان وه‌رگێڕا (ئه‌وه خه‌مت نه‌بێت هه‌ر خۆیان زه‌ره‌ر ده‌که‌ن) ئه‌رکی سه‌رشانی تۆ ئه‌وه‌یه که به جوانیی و تێرو ته‌واویی بانگه‌وازه‌که بگه‌یه‌نیت.
يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ ﴿83﴾
(بێ سه‌لیقه‌و نه‌فامان)نازو نیعمه‌ته‌کانی خوا ده‌ناسن و به‌هره‌ی لێ ده‌به‌ن، که‌چی (به‌دنمه‌ك و سپڵه‌ن) ئینکاری ده‌که‌ن و قه‌دری نازانن، زۆربه‌یان بێدین و حه‌قپۆشن.
وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا ثُمَّ لاَ يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ وَلاَ هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿84﴾
ڕۆژێك دێت له‌هه‌ر ئوممه‌ت و نه‌ته‌وه‌یه‌کدا (پێغه‌مبه‌رێك) بۆ شایه‌تی دێنینه مه‌یدان، له‌وه‌ودوا به هیچ جۆرێك مۆڵه‌ت به‌وانه نادرێت که بێ باوه‌ڕ بوون پاکانه‌یان لێ وه‌رناگیرێت.
وَإِذَا رَأى الَّذِينَ ظَلَمُواْ الْعَذَابَ فَلاَ يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلاَ هُمْ يُنظَرُونَ ﴿85﴾
کاتێ که سته‌مکاران سزای سه‌ختی دۆزه‌خ ده‌بینن (داوای سووک کردنی ده‌که‌ن) به‌ڵام سوك ناکرێت له‌سه‌ریان، هیچ جۆره مۆڵه‌تێکیشیان نادرێت.
وَإِذَا رَأى الَّذِينَ أَشْرَكُواْ شُرَكَاءهُمْ قَالُواْ رَبَّنَا هَؤُلاء شُرَكَآؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُوْ مِن دُونِكَ فَألْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿86﴾
(له‌ناو دۆزه‌خدا) کاتێ که موشریکه‌کان بته‌کان و ئه‌و که‌س و شتانه ده‌بینن، ده‌ڵێن: ئه‌وانه درۆزنن و ڕاست ناکه‌ن.
وَأَلْقَوْاْ إِلَى اللّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَفْتَرُونَ ﴿87﴾
ئه‌و ڕۆژه ئیتر هه‌موویان ته‌سلیم و ملکه‌چی خوای گه‌وره‌ن، هه‌رچی هه‌ڵیان به‌ستبوو، وه ئومێدیان پێ بوو لێیان بزر بوو (ئیتر بۆ هه‌میشه هه‌ناسه ساردو ڕیسوا بوون).
الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفْسِدُونَ ﴿88﴾
ئه‌وانه‌ی که کافربوون و به‌ربه‌ستیان ده‌خسته سه‌ر ڕێبازی خواو کۆسپیان داده‌نا له‌به‌رده‌م ئاینی خوادا سزایان له‌سه‌ر یه‌ك بۆ که‌ڵه‌که ده‌که‌ین، به‌هۆی ئه‌وه‌وه که زۆر هه‌وڵ و کۆششیان ده‌دا بۆ بڵاوکردنه‌وه‌ی فه‌سادو تاوان و خراپه.
وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿89﴾
ڕۆژێك دێ که له هه‌موو ئه‌ممه‌تێکدا شایه‌تێك به‌رپا ده‌که‌ین هه‌ر له خۆیان، وه تۆشـمان هێناوه (ئه‌ی محمد صلی الله علیه وسلم) که شایه‌ت بیت له‌سه‌ر ئه‌و خه‌ڵکه، قورئانیشمان بۆ تۆ دابه‌زاندووه، هه‌موو شتێكی تیا ڕوون کراوه‌ته‌وه، هیدایه‌تبه‌خش و ڕه‌حمه‌ت و مژده‌شه بۆ موسوڵمانان.
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿90﴾
به‌ڕاستی خوا فه‌رمان ده‌دات به دادپه‌روه‌ری و چاکه‌کاری و یارمه‌تیدان و به‌خشنده‌یی به خزمان، وه قه‌ده‌غه له گوناهو تاوان و ده‌ستدرێژی ده‌کات (بۆ سه‌ر ماڵ و نه‌فس و نامووس) وه ئامۆژگاریتان ده‌کات به‌ڵكو یاداوه‌ری وه‌رگرن و تێفکرن و (هه‌ر چاکه بکه‌ن).
وَأَوْفُواْ بِعَهْدِ اللّهِ إِذَا عَاهَدتُّمْ وَلاَ تَنقُضُواْ الأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿91﴾
هه‌ر په‌یمان و به‌ڵێنێکتان بڕیاردا به‌وه‌فاو ئه‌مه‌ك بن بۆ ئه‌نجامدانی، وه سوێندو په‌یمان و به‌ڵێنتان هه‌ڵمه‌وه‌شێننه‌وه دوای ئوه‌ی که دووپات کرابۆوه ته‌ئکیدی له‌سه‌ر کرابوو، له کاتێکدا که ئێوه خواتان کردۆته شایه‌ت و زامن به‌سه‌ریه‌وه، بێگومان خوا به‌هه‌موو کارو کرده‌وه‌یه‌کتان ده‌زانێ.
وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنكَاثًا تَتَّخِذُونَ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمَا يَبْلُوكُمُ اللّهُ بِهِ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿92﴾
(کاتێك به‌ڵێن و په‌یمانێك ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ك و وه‌فاتان هه‌بێ بۆ ئه‌نجامدانی) وه‌کو ئه‌و ئافره‌ته مه‌بن که ڕێسه‌که‌ی ده‌کاته‌وه به خوری و، ئه‌وه‌ی دروستیکردووه هه‌ڵیده‌وه‌شێنێته‌وه، نه‌که‌ن به‌ڵێن و په‌یمانتان بکه‌نه هۆی فێڵ و ته‌ڵه‌که له نێوانتاندا، وه جیاوازیی بکه‌ن له‌نێوان هۆزێك و هۆزێکی تردا، یا گه‌لێك و گه‌لێکی تردا، گوایه ئه‌م له‌م چاکتره، که جیاوازی و کێشه‌تان له‌سه‌ری هه‌یه.
وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلكِن يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَلَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿93﴾
ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه ده‌یکردن به یه‌ك ئوممه‌ت (به‌ڵکو ڕێزی بۆ داناون و مۆڵه‌تی داون و سه‌ربه‌ستی کردوون)، به‌ڵام ئه‌وه‌ی خوا بیه‌وێ گومڕای ده‌کات، وه ئه‌وه‌ی بیه‌وێ هیدایه‌تی ده‌دات ئه‌ڵبه‌ته ویستی خوا به‌ربه‌ره‌کانێی ویستی ئاده‌میزاد ناکات، ئه‌وه‌ی بیه‌وێت ڕێبازی هیدایه‌ت بگرێ ڕێنموویی ده‌کات، ئه‌وه‌ش ڕێبازی گومڕایی بگرێته به‌ر مۆڵه‌تی ده‌داو زۆری لێناکات، بێگومان پرسیارتان لێ ده‌کرێت ده‌رباره‌ی ئه‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.
وَلاَ تَتَّخِذُواْ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ الْسُّوءَ بِمَا صَدَدتُّمْ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿94﴾
نه‌ک سوێند خواردنتان بکه‌نه هۆی پیلان گێڕان و فێڵ و ته‌ڵه‌که له نێوانتاندا، (تا ئه‌و بڕیارو په‌یمانانه هه‌ڵنه‌وه‌شێت و) پێ هه‌ڵنه‌خلیسکێ دوای ئه‌وه‌ی که قایم و وه‌ستابوو، وه تاڵاوی ناخۆش نه‌چێژن کاتێ به‌و کاره‌تان به‌ربه‌ست ده‌خه‌نه به‌رده‌م ڕێبازی خوا، (ئه‌گه‌ر وا بکه‌ن) ئه‌و کاته سزایه‌کی گه‌وره یه‌خه‌تان پێ ده‌گرێت.
وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِندَ اللّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿95﴾
(په‌یمانی خوا مه‌شکێنن) و به هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به نرخێکی که‌م مه‌یفرۆشن، (هه‌رچه‌ند بێ هه‌ر که‌مه) چونکه ئه‌و به‌شه‌ی لای خوایه (له به‌هه‌شتا) هه‌ر ئه‌وه چاکتره بۆتان ئه‌گه‌ر بزانن و (تێبگه‌ن).
مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿96﴾
ئه‌وه‌ی لای ئێوه‌یه‌و به ئێوه به‌خشراوه، ته‌واو ده‌بێ، به‌ڵام ئه‌وه‌ی لای خوایه‌و (له پێناوی ئه‌ودا ده‌یبه‌خشن) هه‌ر ده‌مێنێته‌وه، (که پاداشتی به‌هه‌شتی به‌رین و نه‌بڕاوه‌یه) بێگومان پاداشتی ئه‌وانه‌ی که خۆگرو ئارامگرن به‌جوانترین شێوه ده‌ده‌ینه‌وه.
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿97﴾
ئه‌وه‌ی کارو کرده‌وه‌ی چاکه بکات، پیاو بێ یا ئافره‌ت، وه ڕێبازی ئیمان به‌رنه‌دا (له‌هه‌ر بارودۆخێکدا بێت) به‌ڕاستی به ژیانێکی کامه‌ران و ئاسووده (دنیا ده‌باته سه‌ر له قیامه‌تیشدا)، به‌جوانترین شێوه پاداشتی چاکترین کرده‌وه‌ی باشی (ئه‌و جۆره که‌سانه) ده‌ده‌ینه‌وه‌و چاوپۆشی ده‌که‌ین له هه‌ڵه‌و گوناهیان.
فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ﴿98﴾
هه‌رکاتێ قورئانت خوێند و ده‌ورت کرده‌وه په‌نا بگره به‌خوا له شه‌یتانی ڕه‌جمکراو.
إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿99﴾
بێگومان شه‌یتان ده‌سه‌ڵاتی نیه به‌سه‌ر ئه‌وانه‌دا که باوه‌ڕیان هێناوه‌و پشت به په‌روه‌ردگاریان ده‌به‌ستن.
إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُم بِهِ مُشْرِكُونَ ﴿100﴾
به‌ڵکو ته‌نها ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر ئه‌وانه‌دا هه‌یه که پشتیان پێ به‌ستووه‌و ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌رداری ئه‌ون، وه به‌وانه‌ی که شه‌ریك و هاوه‌ڵ بۆ په‌روه‌ردگاریان بڕیار ده‌ده‌ن.
وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَّكَانَ آيَةٍ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُواْ إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ ﴿101﴾
هه‌رکاتێ ئایه‌تێك ده‌خه‌ینه جێی ئایه‌تێكی تر (بۆ ئه‌وه‌ی پله به پله شتێك حه‌رام بکه‌ین، یا دیارده‌یه‌کی نه‌فامی لابه‌رین) له کاتێکدا خوا خۆی ده‌زانێ چی داده‌به‌زێنێ و چ فه‌رمانێك ده‌دات (نه‌فامان) ده‌ڵێن: (ئه‌ی نه‌فامانه) تێناگه‌ن و نازانن.
قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿102﴾
پێیان بڵێ: روح القدس، (جوبره‌ئیل) له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارته‌وه هاوڕێ له‌گه‌ڵ هه‌موو حه‌قیقه‌تێکدا (ئه‌م قورئانه‌ی) دابه‌زاندووه، تا ئیمانداران دڵنیا بکات، وه ببێته هۆی ڕێنموویی و مژده بۆ موسوڵمانان.
وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِّسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُّبِينٌ ﴿103﴾
ئێمه چاک ده‌زانین (که بێباوه‌ڕان) ده‌ڵێن ئه‌م قورئانه که‌سێك فێری ده‌کات، (به‌مه‌رجێ) زمانی ئه‌و که‌سه‌ی که ده‌ڵێن قورئان فێری محمد ده‌کات، عه‌جه‌میه‌و عه‌ره‌بی نیه‌و ڕه‌وان نیه، له‌کاتێکدا که ئه‌م قورئانه به زمانی عه‌ره‌بی پاراوو ڕوون و ئاشکرا داڕێژراوه.
إِنَّ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ لاَ يَهْدِيهِمُ اللّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿104﴾
به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که بڕوایان به ئایه‌ته‌کانی خوا نیه، خوای گه‌وره هیدایه‌ت و ڕێنمووییان ناکات، به‌ڵکو سزای به‌ئێشی بۆ ئاماده‌کردوون.
إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَأُوْلئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ ﴿105﴾
هه‌ر ئه‌وانه درۆ هه‌ڵده‌به‌ستن که باوه‌ڕیان به ئایه‌ته‌کانی خوا نیه، بێگومان ئه‌وانه درۆزنن و درۆیان کردۆه‌ت پیشه.
مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿106﴾
ئه‌وه‌ی پاشگه‌ز بێته‌وه له خواناسی، دوای باوه‌ڕهێنانی، جگه له‌وانه‌ی که به‌زۆر (وشه‌ی کوفر دێت به زاریاندا) و دڵیان پڕه له ئیمان و دامه‌زراوی، به‌ڵام ئه‌وه‌ی (دوای ئیمانی په‌شیمان بێته‌وه) وه به‌دڵ ڕێبازی کوفرو بێدینی بگرێته‌به‌ر، ئه‌وانه خه‌شم و قینی خوایان له‌سه‌ره، وه سزای سه‌خت و دژوار چاوه‌ڕێیانه.
ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّواْ الْحَيَاةَ الْدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَأَنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿107﴾
ئه‌و (خه‌شم و قینه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌یه) چونکه ئه‌وانه ژیانی دنیایان خۆش ده‌وێ و هه‌ر ژیانی دنیایان مه‌به‌سته تا ژیانی دواڕۆژ، بێگومان خوا هیدایه‌تی قه‌وم و که‌سانی کافرو خوانه‌ناس نادات.
أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ ﴿108﴾
ئه‌و جۆره که‌سانه، ئه‌وانه‌ن که خوا مۆری ناوه به‌سه‌ر دڵ و ده‌روون و ده‌زگای بیستن و بینینیاندا، وه ئه‌وانه غافڵ و بێئاگان (له حه‌قیقه‌ت و ڕاستیه‌کان).
لاَ جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرونَ ﴿109﴾
بێگومان ئه‌وانه له ڕۆژی قیامه‌تدا خه‌ساره‌ت مه‌ندو ڕیسواو زه‌ره‌رمه‌ندن.
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُواْ مِن بَعْدِ مَا فُتِنُواْ ثُمَّ جَاهَدُواْ وَصَبَرُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿110﴾
پاشان (ئه‌ی محمد صلی الله علیه وسلم) که په‌روه‌ردگاری تۆ به نسبه‌تی ئه‌وانوه که کۆچیان کرد، دوای ئه‌وه‌ی ئازارو ئه‌شکه‌نجه‌دران، ئینجا جیهادو کۆششیان به‌رده‌وام بوو، خۆگرییان پێوه دیاربوو، به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارت دوای ئه‌و پێشهاتانه زۆر لێخۆشبوو و میهره‌بانه (به‌رانبه‌ر ئه‌و ئیماندارانه).
يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَن نَّفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ ﴿111﴾
ڕۆژێک دێت که هه‌موو که‌س (خه‌می خۆیه‌تی)، به‌رگری له خۆی ده‌کات، پاکانه بپ خۆی ده‌کات، (گوێ به‌که‌سی تر نادات، ئه‌و ڕۆژه) هه‌رکه‌س پاداشتی کرده‌وه‌کانی ده‌درێته‌وه‌و ئه‌و (خه‌ڵکه) سته‌میان لێناکرێت.
وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللّهِ فَأَذَاقَهَا اللّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ ﴿112﴾
خوا نموونه ده‌هێنێته‌وه (به دانیشتوانی) شارێك که ژیانیان به هێمنی و ئاسووده‌یی ده‌برده سه‌ر، له هه‌موو لایه‌که‌وه ڕزق و ڕۆزیی جۆراوجۆریان بۆ ده‌هات (به‌ڵام له‌جیاتی سوپاسگوزاریی) ناشوکرو قه‌درنه‌زانی نازو نیعمه‌ته‌کانی خوا بوون، خوای گه‌وره‌ش پۆشاکی نه‌داریی و ترسی پێ چه‌شتن له سه‌رئه‌نجامی ئه‌و ئیش و کاره (ناپوخت و ناڕێکانه‌دا) که ئه‌نجامیان دا.
وَلَقَدْ جَاءهُمْ رَسُولٌ مِّنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ ﴿113﴾
ئه‌وانه پێغه‌مبه‌رێکیان هه‌ر له خۆیان بۆ ڕه‌وانه کرا که‌چی به درۆیان خسته‌وه، ئه‌وسا ئیتر له‌کاتی سته‌مکاریاندا سزای سه‌ختی خوایی له‌ناوی بردن.
فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿114﴾
(به‌ڵام ئێوه ئه‌ی ئیمانداران) بخۆن له‌و ڕزق و ڕۆزیه‌ی که خوا پێی به‌خشیون به‌حه‌ڵاڵی و پوختی، هه‌میشه شوکرو سوپاسی نازو نیعمه‌ته‌کانی خوا بکه‌ن، ئه‌گه‌ر ئێوه ته‌نها ئه‌و زاته ده‌په‌رستن.
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالْدَّمَ وَلَحْمَ الْخَنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿115﴾
به‌ڕاستی ته‌نها گۆشتی مرداره‌وه‌بوو، خوێن، گۆشتی به‌راز، ئه‌و سه‌ربڕاوانه‌ی که به‌ناوی غه‌یری خواوه سه‌رده‌بڕێت، لێی حه‌رام کردوون، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ناچار بوو (برسێتی زۆری بۆ هێنابوو، ده‌کرێ له‌و گۆشت و شته حه‌رامانه‌ش بخوات به‌مه‌رجێ) زیاده‌ڕه‌وی تیا نه‌کاو فێری نه‌بێ، (ته‌نها ئه‌وه‌نده بخوات که له مردن ڕزگاری بێت) بێگومان (له حاڵاتی ئاوادا) خوا لێخۆشبوو و میهره‌بانه.
وَلاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلاَلٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ ﴿116﴾
نه‌که‌ن (به‌گوفتار) هه‌ندێ شت له‌خۆتان حه‌ڵاڵ یا حه‌رام بکه‌ن، (چونکه دیاریکردنی حه‌ڵاڵ و حه‌رام به‌ده‌ست ئێوه نیه، له‌به‌رئه‌وه مه‌ڵێن) ئه‌مه حه‌ڵاڵه‌و ئه‌مه حه‌رامه‌و به‌درۆ به‌ناوی خواو (دینی) خواوه هه‌ڵمه‌به‌ستن، به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی درۆ بۆ خواو ئاینی خوا هه‌ڵده‌به‌ستن سه‌رفه‌رازو سه‌رکه‌وتوو نابن.
مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿117﴾
(ئه‌وانه له‌دنیادا) که‌مێك ڕاده‌بوێرن، به‌ڵام له قیامه‌تدا سزای به‌ئێش و ئازاریان بۆ ئاماده‌یه.
وَعَلَى الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِن قَبْلُ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿118﴾
له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ش که جووله‌که‌ن هه‌موو ئه‌و شتانه‌مان له‌سه‌ر حه‌رامکردوون که پێشتر بۆ تۆمان باسکردووه (له ئایه‌تی 146 سووره‌تی الانعام دا) جا وه‌نه‌بێت ئێمه سته‌ممان لێکردبن به‌ڵکو هه‌ر خۆیان سته‌ممیان له‌خۆیان کردووه.
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿119﴾
پاشان، به‌ڕاستی په‌روه‌ردگاری تۆ له‌به‌رانبه‌ر که‌سانێکه‌وه که گوناهو تاوان ئه‌نجام ده‌ده‌ن و له‌وه‌ودوا یه‌کسه‌ر په‌شیمان ده‌بنه‌وه‌و ته‌وبه ده‌که‌ن و هه‌وڵ ده‌ده‌ن، خۆشیان و که‌سانی تریش چاك ره‌فتار بکه‌ن، بێگومان په‌روه‌ردگاری تۆ دوای ئه‌و ته‌وبه‌و چاکه‌کارییه زۆر لێخۆشبوو ومیهره‌بانه.
إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿120﴾
به‌ڕاستی ئیبراهیم هه‌ر خۆی ئوممه‌تێك بوو، (هه‌ر خۆی پێشه‌وایه‌ك بوو) ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌رداری خوا بوو، هه‌رگیز له موشریك و هاوه‌ڵپه‌رستان نه‌بوو.
شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿121﴾
(ئیبراهیم) زۆر سوپاسگوزاری خوا بوو له به‌رانبه‌ر نازو نیعمه‌تی بێ شوماری په‌روه‌ردگارییه‌وه، ئه‌ویش هه‌ڵیبژاردو ڕێنموویی کرد بۆ ڕێبازی ڕاست و دروست.
وَآتَيْنَاهُ فِي الْدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ ﴿122﴾
ئێمه هه‌ر له دنیادا چاکه‌مان پێبه‌خشی و پاداشتی چاکه‌مان دایه‌وه (به‌به‌خشینی هاوسه‌ری پاک و نه‌وه‌ی خواناس)، وه ئه‌و له‌جیهانی داهاتوودا له‌ڕیزی چاکاندایه (که ڕێزدارو به‌خته‌وه‌رو کامه‌رانن).
ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿123﴾
له‌وه‌دوا (دوای چه‌نده‌ها سه‌ده) وه‌حی و نیگامان بۆ تۆ (ئه‌ی محمد صلی الله علیه وسلم) نارد که شوێنی ئاین و به‌رنامه‌ی ئیبراهیم بکه‌وی که ملکه‌چی و فه‌رمانبه‌رداری بۆ زاتی په‌روه‌ردگار تیایدا ڕوون و ئاشکرایه، وه ئه‌و هه‌رگیز له‌ده‌سته‌ی موشریك و هاوه‌ڵپه‌رستان نه‌بووه.
إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿124﴾
به‌ڕاستی قه‌ده‌غه‌کردنی کاروباری دنیایی له ڕۆژانی شه‌مواندا (بۆ جوله‌که) ته‌نها ئه‌وانه ده‌گرێته‌وه که ده‌رباره‌ی ئیبراهیم ڕای جیاوازیان هه‌یه، بێگومان په‌روه‌ردگاری تۆ فه‌رمانڕه‌وایی ده‌کات له‌نێوانیاندا له ڕۆژی قیامه‌تدا له‌سه‌ر ئه‌و شتانه‌ی که ئه‌وان کێشه‌و جیاوازیان له‌سه‌ری هه‌یه.
ادْعُ إِلِى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿125﴾
(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم، ئه‌ی ئیماندار) بانگه‌واز بکه بۆلای به‌رنامه‌و ڕێبازی په‌روه‌ردگارت به حیکمه‌ت و دانایی (بۆ هه‌ندێك)، وه ئامۆژگاری جوان و به‌جێ، (بۆهه‌ندێکی تر)، وه گفتوگۆو موجاده‌له‌و به‌جوانترین شێوه (له‌گه‌ل هه‌ندێکی تردا، به‌تایبه‌تی خاوه‌ن کتێبه‌کان)، چونکه به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارت هه‌ر خۆی زانایه، که کێ گومڕایه هه‌روه‌ها هه‌ر خۆی زانایه به هیدایه‌تدراوان.
وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِّلصَّابِرينَ ﴿126﴾
هه‌رکاتێ ویستتان تۆڵه بکه‌نه‌وه، ده‌بێ هه‌ر به‌قه‌ده‌ر ئه‌و سته‌مه‌ی که لێتان کراوه تۆڵه بکه‌نه‌وه، خۆ ئه‌گه‌ر ئارامگرو خۆگربن ئه‌وه چاکتره بۆ ئارامگرو خۆگران.
وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللّهِ وَلاَ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلاَ تَكُ فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ ﴿127﴾
(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر، ئه‌ی ئیماندار) خۆگرو ئارامگر به، وه با خۆگری و ئارامگریه‌که‌شت بۆ خوا بێت، خه‌فه‌تیش مه‌خۆ له (خوانه‌ناسان که باوه‌ڕ ناهێنن) وه ته‌نگه‌تاو مه‌به له‌به‌رانبه‌ر پیلان و نه‌خشه‌ی (دوژمنان).
إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّالَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ ﴿128﴾
(چونکه) به‌ڕاستی خوا له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دایه که ته‌قوایان هه‌یه (ترسی ئه‌وه‌یان هه‌یه که ئه‌و زاته‌یان لێ بڕه‌نجێ) وه ئه‌وانه‌ی که چاکه‌کارو چاکه‌خوازن.
|