نوسه‌ران
  دەستێوەردانی کتوپڕی رووسیا لە شەری ناوخۆیی سوریا
جوان زیدبەگی
لە دوای شکستهێنانە سەربازییەکەی رژێمی بەشار ئەسەد لە سوریا،کە لە سەرەتای ۲۰۱٥ ەوە ئەم تێکشکان و لاوازبوونە سەربازییە بە روونی بەرجەستە بووە ، بە تایبەتی لە هەردوو بەرەی باکور و باشوری ئەم وڵاتەدا لەبەردەم پێشڕ‌‌ەوییەکانی چەکدارانی هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا و رێکخراوی داعش لە خۆرهەلاتی سوریا ولە دەستدانی سەدا هەشتای پانتایی وڵاتەکەی و بەرێژەیی سەدا بیستی لە ژێر دەستی خۆیدا ماوە،لەلایەکی تریش چەکدارانی ئۆپۆزسیۆن لە پێشرەویی دان و بەردەوام ژمارەیان و شارەزاییان زیاتر دەکات،جگە لەوەش وردە وردە پێگەیی و پشتیوانی جەماوەری سوریا لە دەست دادات.
ئەم لاوازییەی سوریا بووە هۆی ئەوەی رووسیا دەستێوەردان بکات لە قەیرانی درێژخایانی سوریا لەژێر ناونیشانی (شەرکردن و رووبەرووبوونەوەو لەناوبردنی رێکخراوی داعش لە سوریا)، کەچی لە راستیدا ئامانجەکەی زۆر لەوە گەورەترە کە لە سەرەتای هاتنییەوە کردوویەتییە ناونیشای سەرەکی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی لە گۆڕەپانی سوریا.
دەستپێکردنی روسیا بە پرۆسەی گواستنەوەی سەربازەکانی و چەک و جبەخانەی سەربازی بۆ بنکەی( حمیمیم )لە ناوچەی لازقیەی سوریا و فرۆکە جەنگییەکانی و ئەنجامدانی هێرش و پەلامارەکانی لە ناوچەی باکور و باکوری خۆرئاوای سوریا،
زۆرینەی ئەم هێرش و پەلامانەی روسیا بنکە و بارەگاکانی ئۆپۆزسیۆنی سوریان کردۆتە ئامانج نەوەک چەکدارانی رێکخراوی تیرۆریستی داعش.
هەروەها ئەم دەستێوەردانە راستەوخۆییەی رووسیا لە کاروباری ناوخۆیی سوریا تەنها بۆ ئەوە نییە کە ڕژێمی ئەسەد لەم گێژاوە رزگار بکات کە تێی کەووتووە ، یان دەربازکردنی لەم هەرەشانەی کە ئێستا کاریگەری لەسەر بوون و مانەوەی هەیە،بەلکو دەستێوەردانەکە دەچێتە خانەی چەندین هاوکێشە و لێکدانەوەی ستراتیژی فراوانتری رووسیا لە ناوچەی خۆرهەلاتی ناوەراست.
چونکە قەیرانی سوریا دەرفەتێکی بۆ گەشاندنەوەی رۆڵ و کاریگەری رووسیا لە ئاستی جیهانی رەخساندووە ،بە تایبەتی  بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەوڵی پەراوێزخستن و بچوکردنەوەی رۆڵی رووسیا لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانان و خۆرئاواییەکان چونکە ئاشکراییە لەگەڵ هەرەسهێنانی یەکێتی سۆڤییەتی جاران لە ساڵی ۱۹۹۰رووسیا لە حیساباتە ستراتیژییەکانی دەوڵەتانی خۆرهەڵاتی ناوەراست بزر بوو.
واتە  ئەم دەستێوەردانەی روسیا وەڵامێکی مۆسکۆییە بۆ دوو دەیەی رابردوو لە قۆرخکردنی  پرۆسەکانی شەرو ئاشتی لە خۆرهەڵاتی ناوەراست لەلایەن وڵایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا وەک و زلهێزێک بەبێ رەزامەندی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ڕێگەی بە خۆی دەدات دەست لە کارووباری دەوڵەتانی تر وەربدات ،روسیاش وەک هێزێکی جیهانی دیارو خاوەن هێز ئەو مافەبەخۆیی دەدات.
لەم بارودۆخەدا روسیا دەرفەتەکە بە گونجاو دەبینێت و دەیەوێت هێز و پێگەی و هەژموونی خۆی لە گۆرەپانی نێودەوڵەتیدا بگەرێنێتەوە بۆ ئەوەی هاوشێوەی عێراق و لیبیا لە سوریاش بەدەر نەنرێت.
بە تایبەتی دوای ئەوەی سەرۆکی روسیا فلادیمێر پۆتین توانی پاریزگاری لە پتەوی و یەکپارچەی سیاسی و ئابووری دەوڵەتی رووسیا بکات ،ئیتر مۆسکۆ بە مافی خۆی دەزانێت کە ببێتە شەریک لە بریاردانی نێودەوڵتیدا لەبەرامبەریدا ویڵایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دانییان بەوەدا نەناوە کە رۆڵێکی ئاوا بە مۆسکۆ بە رەوا ببینێت.
هەروەها ئەم دەستێوەردانە کتوپرەی روسیا لەشەری ناوخۆیی سوریا لسەر ئاستی ناوخۆیی و هەرێمی و نێودەوڵەتی لێکەوتەی زۆری لێدەکەوێتەوە ،
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی سەرۆکی روسیا فڵادیمێر پۆتین هەوڵدەدات بۆ شکستپێهێنانی  ئەو هەوڵ و تەقەڵایانەی کە خۆرئاوا بەگەریخستووە بۆ لاوازکردنی پێگەی روسیا و گۆشەگیرکردنی کە لە دوای کۆتایی هاتنی شەری سارد ،هەروەها هەوڵ و دەستێوەردانەکانی دەوڵەتانی خۆرئاوا ڵە شەری جۆرجیا ساڵی ۲۰۰٨ و شەری ئۆکرانیا و کریمیا لە ساڵی ۲۰۱٤ دا هۆکارێکی سەرەکی بوو بۆ لاواز کردنی پێگەو رۆڵی رووسیا تەنانەت لە روانگەی هەرێمیشدا .
ئەم هەنگاوەی روسیا بە گەرانەوەی بە هێزی بۆ سەر گۆرەپانی خۆرهەڵاتی ناوەراست لەسەر ئاستی ناوخۆیی سوریاش دەرئەنجامی مەترسیداری لێدەکەوێتەوە ، چونکە لەرووی سەربازییەوە رژێمی سوریا بە هێزتر دەست واڵاتر دەکات  و قەبارەی ئەم زیانانەش کەم دەکاتەوە کە لەسەر دەستی هێزە ئۆپۆزیسیۆنەکان لێیدەکەوێت، لە کاتێک دا رووخانی ڕژێمی ئەسەد قۆناغ بە قۆناغ نزیک دەبۆوە.
روسیا خوازیاریشە گۆرانکاری لە رووکاری مەسەلەی قەیرانی سوریادا بکرێت دووبارە لەسەر بنەمای خواستی رووسیا دابریژرێتەوە ،هەروەها مۆسکۆ وەک خاڵێکی بناغەیی لە ستراتیژی خۆییدا پێداگیری لەوە دەکات کە رێگە چارەی چارەسەرکردنی قەیرانی سوریا سەرکوتکردنی تەواوی گرووپە تیرۆریستەکانی سوریایە ،ئەم سراتیژییەی رووسیا رێک بەرامبەر بە ستراتیژی ئەمریکا لە سوریا دارێژراوە،رووسیا دەشخوازیت نەک هەر رێکرخراوی تیرۆریستی داعش بەڵکو تەواوی گرووپە تیرۆریستەکان تەفروتونا بکرێت،
ئەوە یەکێک لە باەتە سەرەکیەکانی مشتومڕی رووسیا و رۆژئاواییە،چونکە رۆژئاوا دەخوازێت تەنیا رێکخراوی داعش سەرکوت بکرێت،جگە لەوەش خوازیاری پارێزراوبوونی گرووپەکانی بەرەی نوسرەو(جیش السلام) و (احرار الشام)یش بووە، چونکە ئەم گرووپانە هەر لەسەرەتاوە بە فەرمی بە کرێگیراو و جێبەجێکاری سیاسەتەکانی ئەمریکا لە سوریا بوون.
هەر بۆییە رووسیا پێی واییە لە ئێستادا کاتی قایمکردنی شۆێنپێی لە گۆرەپانی نێودەوڵەتیدا هاتووە و ئامادە نییە بە هیچ نرخێک ئەم دەرفەتە لە دەست بدات. 
به‌روار: 23/09/2016
بینین: 6507
   زیاتر ...