میژووی جیهان
  داهێنەری کامێرا کێ بووە؟
ماکوان کەریم
ئەو کەسانەی کە مولحیدن و قسە بە ئیسلام دەڵێن : بەکامێرای ئیسلامی کە داهێنانی ١٠٠% ئیسلامیە ، قسە بە ئیسلام موسڵمانان دەڵێن ئەوەندە بێ وەفان و نمەك بەحەرامن ..
چۆن .. هەرچەندە مولحید نەخوێندەوارە ، بەڵام بۆ زانیاری زیاتری موسڵمانان دایدەگرم ..

ئێستا ئەوانەی ئەوڕەخنە ئاڕاستەی ئێمەی ئیماندار دەکەن ، هەمیشە کوپێك قاوەی بەدەستەوەیە ، بێئاگا لەوەی ئەو قاوەیە یەکێکە لەداهێنانەکان ودۆزینەوەکانی موسڵمانان لەڕابردوودا ، هەر ئەو برادەرانەی ڕەخنەمان ئاڕاستە دەکەن هەمیشە کامێراکانیان بەکاردێنن بۆگواستنەوەی ڕەخنە دژمان و ناونانمان بەدواکەوتوو ، بێئاگا لەوەی ئەو کامێرایە یەکێکی ترە لەداهێنانەکانی زانا خواناس (( ( ابن الهیثم) داهێنەری کامێرا ))
٢٠ی یەنایەری ساڵی ٢٠١٥ گەورەترین پێشانگایی نێودەوڵەتی ساڵانە بۆ روناکی و تەکنەلۆژیایی بینین لە پاریس پایتەختی فەرەنسا کرایەوە کە یونسکۆ هەڵدەستێت بە کردنەوەی ئەم پێشانگاییە..
لە دەست پێکی پێشانگاکەدا باسی ئیبن هەیسەم کرا .. کە یەکەم کەس بووە.. کامێرایی دۆزییەوە ئەویش زانایەکی موسڵمان بووە بەناوی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی حەسەنی کوڕی عەلی کوڕی هەیسەم .. کە لەساڵی ٩٦٥ زاینی لە شاری بەسرە لە باشوری عێراق لەدایك بووە.

لە پێشانگەکەدا باس لەوە کرا کە کەم کەس هەیە بزانێت.. ووشەی کامێرا چییەو لە کوێوە سەرچاوە گرتووە، ئەو ووشەی کە کە ملیارەها خەڵکی لەسەر زەویدا بەکاری دێنێت، لە ووشەی " القمرة" عەرەبییەوە هاتوە کە واتا ژووری تاریك و لە زمانی لاتینو رۆژئاوادا ووشەی قامیرا یان بەکار هێناوە بۆی تا بووە بە کامێرای ئێستا .

لە پێشنگاکەدا باس لە چۆنیەتی داهێنانی کارەکەی ئیبنو هەیسەم کراو کە مرۆڤایەتی بە گشتی سودی لیوەرگرتوە ، لەهەمان کاتدا باس لە کارە پزیشکیەکانی کرا ، یەکێك بووە لە زاناو پزیشکە ناوازەکانی چاو.. یەکەم کەسیش بووە کە توانیویەتی شیتەڵ چاو بکات بە ووێنە بیکێشێت.. داوای ئەو زانای بەناوبانگ ئەبو قاسمی زەهراوی پەرەی پیداو ٧٠٠ ساڵ یەکەم سەرچاوە بوو لە هەموو جیهاندا.!

حەسەنی کوڕی هەیسەم لە بوارەکانی فەلسەفەو هەندەسەو موسیقاو فیزیا و ئەندازی و ئەستێرەناسی و دەرون ناسی و کاری کردوە..

داهێنانیشی لە هەموو بوارەندا هەیە .. نمونەی نۆطی موسقی زۆری نوسیەوە لەوانە نوطی رۆحی ئاژەڵەکانو خێرایی رۆشتنی حوشتر و کە چۆن دەتوانێت بە مۆسیقا کەم زیادی بکەیت ..

لە جیهانی ناسادا .. ئەستێرەیەك بەناوی ئیبنو هەیسەمەوە ناونراوە، کە ١٦ ساڵ لەمەوبەر دۆزراوەتەوە لە لایەن زانای سویسری (ئیستیڤانو سپوزیتی)

یەکەم کەس بووم کە توانی داهێنان بکات لە دابەشکردنی ئاوی نیل بۆ کشتوکاڵ، لەسەردەمی "قائیم بیئەمری للاهی" فاطیمیەکان ، بانگ کرا بۆ قاهیرە ئەوکارە بکات ، بەڵام کاتی کەمیان دایە ئەویش وازی لێهێناو نەیکرد، ووتی کاتەکە بەشم ناکات ، لە سەدەی ڕابوردا جەمال عەبدولناصری عەلمانی لەسەر هەمان پرۆژەی ئەوی دریژ کردوە بەنداوەکەی لە هەمان جێگاو شوێنی حەسەنی کوڕی عەلی هەیسەم دروستکردوە ، کە یەکێکە لە بەنداوە جیهانیەکان.

ئەم زانا بەرێزە لە دوای خۆی ٢٣٧ کتێبی جێهێشتوە لە بوارەکانی زانستی سەردەمدا کە سەرچاوەی سەرەکی بوون بۆ ژیانی مرۆڤایەتی، تەنها لە زانستی بیرکاری و بینین دا ٣٧ کتێبی نوسییوە.
به‌روار: 03/10/2019
بینین: 2065