ته‌فسیری قورئان
  ٤٨: سورة الفتح

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا ﴿1﴾
ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله‌ علیه‌ وسلم ئێمه‌ سه‌رکه‌وتنێکی ئاشکرامان پێبه‌خشیت (مه‌به‌ست ڕێکه‌وتنه‌که‌ی حوده‌یبیه‌یه‌ که‌ له‌ نێوان پێغه‌مبه‌رو صلی الله‌ علیه‌ وسلم قوڕه‌یشدا مۆرکرا، به‌نده‌کانی ئه‌و په‌یمانه‌ له‌ ڕواڵه‌تدا زه‌ره‌ری ئیمانداران بوو، به‌ڵام هه‌ر هه‌مووی گه‌ڕا به‌خێرو سه‌ربه‌رزیی بۆیان).
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا ﴿2﴾
تا خوا له‌ هه‌موو گوناهانی ڕابردوو ئاینده‌شت خۆش ببێت، وه‌ به‌خشینه‌کانی له‌ سه‌رت ته‌واو بکات، وه‌ بتخاته‌ سه‌ر ڕێگه‌ی ڕاست و دروست.
وَيَنصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا ﴿3﴾
تا به‌و بۆنه‌یه‌وه‌ خوا سه‌رکه‌وتنێکی به‌هێزو باڵات پێ ببه‌خشێت.
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَّعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿4﴾
هه‌ر ئه‌و خوایه‌ خۆی ئارامیی و هێمنی دابه‌زاندۆته‌ سه‌ر دڵی ئیمانداران، بۆ ئه‌وه‌ی که‌ ئیمانیان دامه‌زراوترو پته‌وتر بکات، سه‌ره‌ڕای ئیمانداری  و خوناسییان، بێگومان هه‌رچی سه‌ربازانی ئاسمانه‌کان و زه‌وی هه‌یه‌ هه‌ر خوا خۆی خاوه‌نیانه‌، هه‌میشه‌و به‌رده‌وام خۆی گه‌وره‌ زانایه‌ به‌ هه‌موو شتێك و دانایه‌ له‌ هه‌موو کارێکدا.
لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَكَانَ ذَلِكَ عِندَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿5﴾
(ئه‌مه‌ش هه‌مووی بۆ ئه‌وه‌ی) تا ئیمانداران له‌ پیاوان و له‌ ئافره‌تان بخاته‌ ناو به‌هه‌شتانێکه‌وه‌ که‌ جۆگه‌و روبارو به‌ ژێر دره‌خت و به‌به‌رده‌م کۆشك و ته‌لاره‌کانیدا ده‌ڕوات، هاوڕێ له‌گه‌ڵ ژیانی نه‌مریدا، هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ی که‌ چاوپۆشی له‌ هه‌ڵه‌و گوناهه‌کانیان بکات، وه‌ ئه‌م به‌ڵێنه‌ له‌لایه‌ن خواوه‌ ده‌ستکه‌وت و سه‌رفرازییه‌کی زۆر گه‌وره‌و بێ سنووره‌..
وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِيرًا ﴿6﴾
(له‌ولاشه‌وه‌) ئازارو ئه‌شکه‌نجه‌ی دووڕوو موشریکه‌کان، چ پیاوان، چ ئافره‌تانیان بدات، ئه‌وانه‌ی که‌ گومانی خراپیان ده‌رباره‌ی خوا هه‌یه‌، تاوان و خراپه‌یان هه‌ر یه‌خه‌ی خۆیان ده‌گرێت، ئه‌وانه‌ خوا نه‌فرینی لێکردوون و دۆزه‌خی بۆ ئاماده‌ کردوون، که‌ سه‌رئه‌نجامێکی یه‌کجار سه‌خت و سامناکه‌.
وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿7﴾
هه‌رچی سه‌ربازان هه‌یه‌ له‌ ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا، هه‌ر خوا خۆی خاوه‌نیانه‌و له‌ژێر فه‌رمانی ئه‌ودان، هه‌میشه‌و به‌رده‌وام ئه‌و خوایه‌ باڵاده‌ست و دانایه‌.
إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا ﴿8﴾
ئێمه‌ تۆمان ڕه‌وانه‌ کردووه‌ (ئه‌ی محمد صلی الله‌ علیه‌ وسلم) که‌ شایه‌ت و مژده‌ ده‌رو به‌ئاگا هێنه‌ر بیت (بۆ گرۆی ئاده‌میزاد).
لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿9﴾
تا خه‌ڵکی باوه‌ڕ بێنن به‌ خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی، وه‌ پشتیوانی له‌ پێغه‌مبه‌ر بکه‌ن و ڕێزی شایسته‌ی خۆی لێ بگرن…وه‌ ته‌سبیحات و ستایشی خوا بکه‌ن له‌ به‌ره‌به‌یان و عه‌سراندا.
إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿10﴾
ئه‌وانه‌ی په‌یمان ده‌ده‌ن به‌ تۆ (ئه‌ی محمد صلی الله‌ علیه‌ وسلم) له‌ ڕاستیدا په‌یمانیان به‌ خوا خۆی داوه‌.. ده‌ستی پیرۆزو به‌توانای خوا له‌سه‌ر ده‌ستیانه‌وه‌یه‌ (به‌ پشتگیری و یارمه‌تی) جا ئه‌وه‌ی په‌یمانه‌که‌ بشکێنێ و لێی پاشگه‌ز بێته‌وه‌، ئه‌وه‌ له‌سه‌ر خۆی ده‌که‌وێت، ئه‌وه‌ش که‌ په‌یمانه‌که‌ ده‌باته‌ سه‌رو پاشگه‌زنابێته‌وه‌ لێی، خوای باڵاده‌ست ئه‌جرو پاداشتی گه‌وره‌ی پێده‌به‌خشێت.
سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِم مَّا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ قُلْ فَمَن يَمْلِكُ لَكُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿11﴾
ئه‌وانه‌ی (له‌ ڕێکه‌وتنه‌که‌ی حوده‌یبییه‌) به‌جێمان و به‌شدارییان نه‌کرد کاتێك که‌ زانیان ئێوه‌ به‌ره‌و (غه‌زای خه‌یبه‌ر ده‌ڕۆن که‌ خوا به‌ڵێنی سه‌رکه‌وتن  و ده‌ستکه‌وته‌کانی جه‌نگی پێدابوون) ده‌ڵێن: لێمان گه‌ڕێن با له‌گه‌ڵتان بێین.. ئه‌وانه‌ی به‌ زمان ده‌یڵێن له‌ دڵیانه‌وه‌ ده‌رناچێت (ئه‌وانه‌ ڕاست ناکه‌ن)، پێیان بڵێ: باشه‌، کێ ده‌توانێت به‌ری ده‌سه‌ڵاتی خوا بگرێت، ئه‌گه‌ر بیه‌وێت زیانێکتان پێ بگه‌یه‌نێت یا سودو قازانجێکتان بۆ پێش بێنێت، خۆ خوا به‌ته‌واویی به‌ئاگایه‌ له‌ کارو کرده‌وه‌کانتان (چ ئاشکرا بێت، چ نهێنی).
بَلْ ظَنَنتُمْ أَن لَّن يَنقَلِبَ الرَّسُولُ وَالْمُؤْمِنُونَ إِلَى أَهْلِيهِمْ أَبَدًا وَزُيِّنَ ذَلِكَ فِي قُلُوبِكُمْ وَظَنَنتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَكُنتُمْ قَوْمًا بُورًا ﴿12﴾
به‌ڵکو (واقیع ئه‌وه‌یه‌) ئێوه‌ وا گومانتان ده‌برد که‌ ئیتر هه‌رگیز پێغه‌مبه‌رو باوه‌ڕداران ناگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ناو که‌س و کاریان و (تیا ده‌چن) وه‌ ئه‌م گومان بردنه‌ له‌ دڵ و ده‌رونتاندا ڕازێنرابوه‌وه‌، به‌ڕاستی گومانی خراپ و ناقۆڵاتان هه‌بوو، وه‌ ئێوه‌ هه‌میشه‌ هۆزو تاقمێکی بێکه‌ڵك و بێ خێر بوون.
وَمَن لَّمْ يُؤْمِن بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَعِيرًا ﴿13﴾
هه‌رکه‌سیش باوه‌ڕی به‌ خواو پێغه‌مبه‌ری خوا نه‌بێت (ئاینده‌ی سامناکه‌) چونکه‌ ئێمه‌ سزای دۆزه‌خمان بۆ کافرو بێ باوه‌ڕان ئاماده‌کردووه‌.
وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿14﴾
هه‌رچی له‌ ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا هه‌یه‌ هه‌ر خوا خۆی خاوه‌نیانه‌، له‌هه‌ر که‌سێك که‌ بیه‌وێت خۆشده‌بێت، وه‌ سزای هه‌ر که‌سێك بدات ده‌یدات. (ئه‌ڵبه‌ته‌ ویستی خوایش بۆ پاداشت یان سزای هه‌رکه‌سێك به‌ گوێره‌ی شیاوو شایسته‌ی خۆیه‌تی و له‌وپه‌ڕی دادگه‌ریدایه‌)، چونکه‌ خوا هه‌میشه‌و به‌رده‌وام لێخۆشبووه‌و، به‌ ڕه‌حم و دلۆڤانه‌.
سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انطَلَقْتُمْ إِلَى مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَن يُبَدِّلُوا كَلَامَ اللَّهِ قُل لَّن تَتَّبِعُونَا كَذَلِكُمْ قَالَ اللَّهُ مِن قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا بَلْ كَانُوا لَا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿15﴾
ئه‌وانه‌ی به‌جێمان و به‌شداریان نه‌کرد (له‌ ڕێکه‌وتنه‌ی حوده‌یبییه‌) کاتێك که‌ بینیان ئێوه‌ (به‌ره‌و غه‌زای خه‌یبه‌ر ده‌ڕۆن، که‌ خوا به‌ڵێنی سه‌رکه‌وتن و ده‌سکه‌وتی پێدابوون، وتیان:) لێمان گه‌ڕێن له‌گه‌ڵتان بین…ئه‌مانه‌ ده‌یانه‌وێت ویست و فه‌رمانی خوا بگۆڕن، پێیان بڵێ: ئێوه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا نایه‌ن و ناشبێ بێن…خوایش هه‌روای فه‌رمووه‌و پێشتر هه‌روا بڕیاردراوه‌، که‌چی ئه‌وان ده‌ڵێن: ئێوه‌ به‌خیلیمان پێده‌به‌ن (بۆیه‌ نایه‌ڵن به‌شدار بین)، نا، وا نیه‌، به‌ڵکو ئه‌وانه‌ که‌م تێده‌گه‌ن، (ته‌نها چاویان بڕیوه‌ته‌ سامان و ده‌یانه‌وێت هه‌ر له‌ دنیادا به‌رهه‌می هه‌وڵ و کۆششیان بخۆن).
قُل لِّلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَى قَوْمٍ أُوْلِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِن تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا وَإِن تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُم مِّن قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿16﴾
(ئه‌ی محمد! صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بڵێ: به‌وانه‌ی که‌ سه‌رپێچیان کردووه‌و له‌ عه‌ره‌به‌ بیابان نشینه‌کان: ئێوه‌ له‌ ئاینده‌دا بانگده‌کرێن بۆ جه‌نگ له‌گه‌ڵ قه‌وم و هۆزێکدا که‌ ئازاو جه‌نگاوه‌رن، ئه‌وسا یان دژیان ده‌جه‌نگن، یان خۆیان (له‌ ئه‌نجامی بیرکردنه‌وه‌و تێڕوانیندا) به‌بێ جه‌نگ موسوڵمان ده‌بن، جا ئه‌گه‌ر فه‌رمانبه‌ردار بن، خوا پاداشتی چاکتان پێ ده‌به‌خشێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر پشت هه‌ڵکه‌ن وه‌کو ئه‌وسا خۆتان بشارنه‌وه‌و سه‌رپێچی بکه‌ن، سزایه‌کی پڕ ئێشتان بۆ پێش ده‌هێنێت.
لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَن يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿17﴾
ئه‌و که‌سه‌ی که‌ کوێره‌ یان شه‌له‌ یان نه‌خۆشه‌، گه‌ناهبار نابێت (ئه‌گه‌ر له‌ غه‌زادا به‌شداریی نه‌کات) بێگومان ئه‌وه‌ی که‌ فه‌رمانبه‌رداریی خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی بکات، ده‌یخاته‌ به‌هه‌شتانێکه‌وه‌ که‌ جۆگه‌و ڕوبارو به‌ژێر دره‌خت و کۆشکه‌کانیدا ده‌ڕوات، ئه‌و که‌سه‌ش که‌ پشت هه‌ڵکات و خوای گه‌وره‌ سزای به‌ئێش و ئازاری ده‌دات.
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا ﴿18﴾
به‌ڕاستی خوا ڕازیی و خۆشنوده‌ له‌و باوه‌ڕدارانه‌ی که‌ په‌یمانیان دایتێ (ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر! صلی الله‌ علیه‌ وسلم) له‌ ژێر دره‌خته‌که‌دا، وه‌ خۆی ئاگاداره‌ به‌وه‌یله‌ دڵه‌کانیاندا هه‌یه‌ (له‌ نیازپاکیی و دڵسۆزیی) به‌و هۆیه‌وه‌ ئارامیی و هێمنیی و ئاسوده‌یی دابه‌زانده‌ سه‌ریان، وه‌ پاداشتی به‌ (مژده‌ی) سه‌رکه‌وتنێکی نزیك داناوه‌.
وَمَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿19﴾
هه‌روه‌ها به‌ڵێنی ده‌ستکه‌وتی زۆری پێداون، له‌ ئاینده‌دا ده‌ستیان ده‌که‌وێت و وه‌ریده‌گرن، بێگومان خوا هه‌میشه‌و به‌رده‌وام باڵاده‌سته‌ (به‌سه‌ر خوانه‌ناساندا) وه‌ دانایه‌و (ده‌زانێت چ کاتێك سه‌ریان ده‌خات).
وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَذِهِ وَكَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنكُمْ وَلِتَكُونَ آيَةً لِّلْمُؤْمِنِينَ وَيَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا ﴿20﴾
خوا به‌ڵێنی ده‌سکه‌وتی زۆری داونه‌تێ، له‌ ئاینده‌دا ده‌ستتان ده‌که‌وێت و وه‌ری ده‌گرن، به‌ڵام جارێ ئێستا هه‌ر ئه‌وه‌ی پێ به‌خشیون (مه‌به‌ست ده‌سکه‌وته‌کانی خه‌یبه‌ره‌) ده‌ستی خه‌ڵکیشی لێ کۆتا کردن (مه‌به‌ست قوره‌یشه‌ که‌ به‌هۆی ڕێکه‌وتنه‌که‌ی حوده‌یبییه‌وه‌ خوای گه‌وره‌ له‌ به‌گژاچوونی موسوڵمانان ده‌ستی به‌ستنه‌وه‌)، تا ئه‌م ده‌ستکه‌وت و سه‌رکه‌وتنه‌ ببێته‌ نیشانه‌و به‌ڵگه‌یه‌کی به‌هیز بۆ ئیمانداران (که‌ خوا یارو یاوه‌رو پشتیوانیانه‌)، هه‌روه‌ها ڕێنموونیتان بکات بۆ ڕێبازی راست و دروست (له‌ به‌ره‌و پێش بردنی بانگه‌وازدا).
وَأُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا ﴿21﴾
چه‌ندین ده‌ستکه‌وتی تریشیان هه‌یه‌ که‌ ئێستا ده‌ستتان به‌سه‌ریدا ناڕوات، به‌ڕاستی خوا خۆی چاك به‌و ده‌ستکه‌وتانه‌ ده‌زانێت که‌ به‌ڕێوه‌یه‌ بۆتان، چونکه‌ هه‌میشه‌و به‌رده‌وام خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا هه‌یه‌.
وَلَوْ قَاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿22﴾
ئه‌گه‌ر بێ باوه‌ڕان دژی ئێوه‌ جه‌نگیان به‌رپا بکردایه‌ بێگومان ده‌شکان و هه‌ڵده‌هاتن، پاشان پشتیوانێك و پشتگیرێکیا نه‌ده‌بوو.
سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلُ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ﴿23﴾
(شکست و هه‌ڵهاتنی کافران له‌ جه‌نگی موسوڵماناندا) هه‌رده‌م به‌رنامه‌و یاسای خوایه‌ هه‌ر له‌ زوه‌وه‌، هه‌رگیز نایبینی به‌رنامه‌ و یاسای خوا گۆڕانی به‌سه‌ردا بێت.
وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُم بِبَطْنِ مَكَّةَ مِن بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴿24﴾
هه‌ر ئه‌و زاته‌ بوو که‌ ده‌ستی بێ باوه‌ڕانی له‌ ئێوه‌ به‌ده‌سته‌وه‌و (نه‌یهێشت به‌گژتانا نێن) وه‌ ده‌ستی ئێوه‌شی گرته‌وه‌ دژیان و (نه‌یهێشت جه‌نگ ببێت)، وێڕای سه‌رکه‌وتنی ئێوه‌ به‌سه‌ریاندا له‌ناو جه‌رگه‌ی مککه‌دا، وه‌ خوا هه‌میشه‌و به‌رده‌وام به‌ کارو کرده‌وه‌تان بینایه‌.
هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَالْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَن يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَلَوْلَا رِجَالٌ مُّؤْمِنُونَ وَنِسَاء مُّؤْمِنَاتٌ لَّمْ تَعْلَمُوهُمْ أَن تَطَؤُوهُمْ فَتُصِيبَكُم مِّنْهُم مَّعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَن يَشَاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿25﴾
خۆ هه‌ر ئه‌وانن که‌ کافرن و ڕێگه‌شیان لێگرتن که‌ بگه‌نه‌ که‌عبه‌ی پیرۆز، وه‌ نه‌یانهێشت ئه‌و ماڵاته‌ی که‌ هێنابووتان بۆ که‌عبه‌ به‌ شوێنی خۆی بگات، خۆ ئه‌گه‌ر له‌به‌ر ئه‌و پیاوو ئافره‌ته‌ موسوڵمانانه‌ نه‌بونایه‌ که‌ نایانناسن، نه‌وه‌ك پێشێلیان بکه‌ن، به‌ نه‌شاره‌زایی توشی ئازاردانی ئه‌و موسوڵمانانه‌ ده‌بوون…ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی خوای په‌روه‌ردگار ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ ده‌یه‌وێت و (شایسته‌ن) بخاته‌ ژێر سایه‌ی سۆزو به‌زه‌یی خۆیه‌وه‌، خۆ ئه‌گه‌ر (موسوڵمان له‌ کافران) جیابونایه‌ له‌ مه‌ککه‌دا، بێگومان ئێمه‌ سزای به‌سۆی بێباوه‌ڕانمان ده‌دا.
إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ﴿26﴾
سزادانی کافره‌کان له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ چونکه‌ ده‌مارگیرییه‌کی نه‌فامانه‌ له‌ دڵ و ده‌روونیاندا هه‌یه‌، به‌ڵام خوا ئارامیی و ئاسوده‌یی دابه‌زاندۆته‌ سه‌ر پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی و سه‌ر ئیمانداران (ئیتر دڵخۆشن به‌ ڕێکه‌وتنه‌که‌ی حوده‌یبییه‌ و سه‌رپێچی ناکه‌ن) خوای گه‌وره‌ش پابه‌ندی خواناسی و پارێزکاری کردن، چونکه‌ ئه‌وان شایسته‌ی ئه‌و به‌هره‌یه‌ن و مه‌ردی ئه‌و ڕێزه‌ن.. دڵنیابن هه‌میشه‌و به‌رده‌وام خوا به‌هه‌موو شتێك زاناو ئاگایه‌.
لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِن دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا ﴿27﴾
بێگومان خوا خه‌ونی پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی به‌ڕاستیی و وه‌ك خۆی هێناوه‌ته‌دی که‌ ده‌فه‌رموێت: به‌م زوانه‌ ئێوه‌ به‌ هه‌موو نائارامیی و ئاسوده‌ییه‌که‌وه‌ به‌ویستی خوا ده‌چنه‌ ناو که‌عبه‌ی پیرۆزه‌وه‌، (وه‌ عه‌مره‌ به‌جێدێنن) سه‌رتان ده‌تاشن یا کورت ده‌که‌نه‌وه‌ بێئه‌وه‌ی ترس و بیمتان له‌ ه‌س هه‌بێت، جا ئه‌وه‌ی ئێوه‌ نایزانن خوا ده‌یزانێت، که‌ جگه‌ له‌ سه‌رکه‌وتنی (مککه‌) سه‌رکه‌وتنێکی نزیکی (که‌ گرتنی خه‌یبه‌ره‌) بۆ بڕیار داون و، پێتان ده‌به‌خشێت.
هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ﴿28﴾
هه‌ر په‌روه‌ردگاری مه‌زنه‌ که‌ پێغه‌مبه‌ری خۆی ڕه‌وانه‌کردووه‌ بۆ گه‌یاندنی هیدایه‌ت و ڕێنموونی و په‌یامی ڕاست و دروست، تا سه‌ری بخات به‌سه‌ر هه‌موو په‌یام و به‌رنامه‌یه‌کی تردا، خوا خۆیشی به‌سه‌ بۆ شایه‌تیدان و ئاشکراکردنی ئه‌و ڕاستییه‌.
مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿29﴾
محمد صلی الله‌ علیه‌ وسلم ڕه‌وانه‌ کراوی خوایه‌، ئه‌وانه‌ش که‌له‌ خزمه‌تیان و (شوێنی که‌وتوون) ئازاو به‌هێزن به‌سه‌ر بێ باوه‌ڕاندا، وه‌ به‌به‌زه‌یی و میهره‌بانن له‌ نێوان خۆیاندا، ده‌یانبینی سه‌رگه‌رمی نوێژو خواپه‌رستین، کڕنوش و سوژده‌ ده‌به‌ن (بۆ خوای په‌روه‌ردگار)، هه‌رده‌م ئاواتیان به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندیی و پایه‌به‌رزییه‌ له‌لای ئه‌و زاته‌، نیشانه‌ی چاکیی و پاکییان له‌ ناوچه‌ونیاندا دیارییه‌و ده‌دره‌وشێته‌وه‌ له‌ ئه‌نجامی سوژده‌ بردن و خوا په‌رستییانه‌وه‌ له‌ ته‌وراتدا، نمونه‌یان له‌ ئینجیلیشدا وه‌ك ڕوه‌کێك وایه‌ که‌ له‌ سه‌ره‌تاوه‌ چه‌که‌ره‌ ده‌کات و سه‌رده‌رهێنێت، دوای ئه‌وه‌ چه‌که‌ره‌که‌ به‌هێزو ئه‌ستوور ببێت، قه‌ده‌که‌ی خۆ بگرێت و ڕابوه‌ستێت، ئه‌وه‌نده‌ زوو پێ بگات کشتکاره‌کان پێی سه‌رسام بن و پێیان سه‌یر بێت: (چۆن وا پێ گه‌یی؟! چۆن ئاوا خۆی گرت؟! هه‌ر به‌و گه‌شه‌کردنه‌ خوای گه‌وره‌ کافران داخ له‌دڵ ده‌کات، جا خوای (به‌ده‌سه‌ڵات) به‌ڵێنی به‌ باوه‌ڕدارانی کرده‌وه‌ چاك له‌وان داوه‌: که‌ لێخۆشبوون و پاداشتی گه‌وره‌و بێ سنووریان پێببه‌خشێت.
 
   زیاتر ...